Kırsal kalkınma programlarına ilgi neden azalıyor?

İmalat sektörüne yönelik, çeşitli hibe ve destek programları bulunmaktadır. Bu programlara son yıllarda ilginin azalmakta olduğuna dair çeşitli görüş ve düşünceler dile getiriliyor. Bu yazımızda “kırsal kalkınma programlarına” ilginin neden azaldığını ve bu tür programlara ilgiyi nasıl artırabileceğimizi tartışacağız.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından uygulanan ve finanse edilen Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programının (KKYDP) bu yıl 8. Etabı uygulanıyor. Başlangıçta köy bazlı olarak belli illerde başlatılan bu program başarısı nedeniyle 3. Etaptan itibaren 81 ilimize yaygınlaştırıldı.

İlk dört etabın ön ve nihai değerlendirmeleri Genel Müdürlük (TEDGEM) tarafından yapılırken son üç etabın ön değerlendirmeleri İl Müdürlükleri, nihai değerlendirme ise Genel Müdürlük (Tarım Reformu Genel Müdürlüğü) tarafından yapılmaktadır. Kırsal Kalkınma Programları Başvuru Çağrısı genellikle yılsonuna doğru yapılmaktadır. 2–3 aylık başvuru süresi, 1 aylık ön değerlendirme, 2 aylık nihai değerlendirme ve 2 aylık uygulama sözleşme süreci, toplamda 7–8 aylık süreç sonrasında yatırımcılarımız projelerini uygulamaya başlayabiliyorlar.

Uygulama süreleri en az 12 ay, bitiş tarihinin de 1 Aralık olması gereken projelerin inşaat işleri ve makine ekipman alımı için çok az bir zaman kalmaktadır. Ülkemizde iklim koşulları nedeniyle inşaatlar genellikle Nisan-Eylül ayları arasında yapıldığından KKYDP sonuçlarının geç açıklanması nedeniyle tarımsal ürün depolamak için çelik silo yaptıracak olan yatırımcılar harman sezonunu kaçırmaktadır.

Ayrıca tüm yatırımlar illerde aynı tarihlerde gerçekleştiği için ihaleleri almış olan yüklenicilerin makine ekipman yetiştirmesinde zorluklarla karşılaşılmaktadır.

Bu yıl proje uygulanan illerimizin bazılarının 30 Mart yerel seçimlerinin ardından “Büyükşehir” olması nedeniyle uygulama sözleşmesi öncesi alınması gereken imar ve inşaat ruhsatları alımında çeşitli zorluklar yaşandı. Projeler kırsal alanda uygulanacak olmasına rağmen, Büyükşehir olan illerimizde köylerimizdeki (mahalle) imar ve inşaat izinlerinde akla gelmeyen zorluklar (il özel idarelerinin imar arşivlerinin ilgili ilçe belediyelerine geç devri gibi) yaşanmıştır.

Uygulama sözleşmesi öncesinde özellikle Trakya bölgemizdeki illerde çevre ile ilgili (ÇED Belgesi, Ön-ÇED Belgesi, Çevresel Etkileri Önemsizdir Belgesi vb.) belgelerin alımı sürecinde zorluklar çıkmaktadır. Bu nedenle projesi desteklenmeye uygun bulunan bazı yatırımcılarımız çevre ile ilgili belgeleri zamanında alamadıkları için uygulama sözleşmesi imzalayamadılar.

Projenin gerçekleşmesi sırasında alınan hizmet ve ekipmanların ödemesinin peşin yapılması (Faturanın kapalı olarak düzenlenerek bedelinin KDV dahil olarak banka kanalıyla ödenmesi) istenmekte, ödemenin banka aracılığıyla yapıldığının banka dekontu ile belgelenmesi şartı aranmaktadır. Uygulama sırasında yatırımcıların yükleniciye vermiş olduğu resmi firma çekleri ve/veya avans ödemesi ise geçerli sayılmamaktadır. Uygulama sözleşmesi sonrası yatırımcılarımız tarafından yüklenicilere yapılacak her türlü ödeme (çek-senet-avans ödemesi vb.) yüklenicinin kesmiş olduğu fatura tutarından düşülebilmelidir.

Bu nedenle proje sahiplerinin yatırım sürecinde projelerinin tamamını finanse edebilecek güce sahip olması gerekmektedir.

Kırsal Kalkınma Program kapsamındaki projelerin 1 Aralık’ta bitirilmesi istenmekte, destekleme ödemesi de 31 Aralık’ta yapılmaktadır. Bakanlık tarafından yapılan hibe ödemesi firmalarımızın bilançolarında gelir olarak görüldüğü için bu hibe ödemesinden %20–35 oranlarında gelir vergisi ödemesi olmaktadır. Bilançolarını bakanlıktan gelecek olan hibe ödemesine göre ayarlamamış olan yatırımcımızın hibe oranı %50 yerine %30’lara düşmektedir.

KKYDP kapsamında hibe desteği alan yatırımcı, Yatırım Teşvik Belgesi alsa dahi KDV muafiyeti kazanamıyor. Bu olumsuz durum bir an önce giderilmelidir.

İl Müdürlüklerinde KKYDP projelerini yürüten birimde görevli personelin 2–3 ayda bir değişmesi nedeniyle kurumsal hafıza oluşamamaktadır. Bu birimdeki personelin kendi isteği dışında görev yerlerinin değiştirilmemesinde büyük yarar var.

Yukarıda sıralanmış olan bütün olumsuzluklara rağmen KKYDP bu alanda uygulanan en yetkin ve en amacına uygun programdır.