Destekler eski hamam, eski tas

Faruk Çelik Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı görevine geldiğinde “Milli Tarım Projesi” söylemini gündeme taşıdı. Milli Tarım’a göre bitkisel üretimde “Havza Bazlı” hayvancılıkta ise”Yerli” üretim desteklenecekti. 2017 Yılı tarım Destekleri Kararnamesi’ne bakıldığında Milli Tarım’ın söylem bazında kaldığı görüldü. Hayvancılık desteklerinde yerli üretimi desteklemeye yönelik kayda değer bir değişiklik göze çarpmadı. Yıllardır et krizi yaşanmasına rağmen 2011 yılından beri uygulanan “Besi Desteği” kaldırıldı. Mandıralar işleyecek süt bulamazken süt destekleri yine kararname ile belirlenmedi. İşte, yılın bitmesine 3-4 ay kala açıklanan 2017 Yılı Hayvancılık Destekleri….

2017 Yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı 18 Ağustos’ta, Hayvancılık Desteklemeleri Hakkında Uygulama Esasları Tebliği 26 Ağustos 2017’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Kararname ve Tebliğe göre mera hayvancılığı ilan edilen 30 ilde buzağı başına 750 liraya kadar destekleme verilecek. Ayrıca hastalıktan ari işletme ve aşı desteğinin artırılması hayvan sağlığına önem verileceği ve kaliteli süt üretiminin destekleneceği anlamına geliyor. Ancak hastalıktan ari işletme sayısının çok az olması nedeniyle bu destekten çok az işletme yararlanabilecek.

Hayvancılıkta maliyeti belirleyen en önemli girdi yem. Geçen yıl dekara yıllık 40 lira olan kuru yonca desteği 35 liraya düşürüldü. Sulu yonca için verilen destek değişmezken korunga için verilen destek dekar başına 45 liradan 60 liraya çıkarıldı. Tek yıllık yem bitkileri, silajlık tek yıllıklar ve silajlık kuru mısıra bu yıl dekar başına 40 lira destek sağlanacak. Yapay çayır ve mera için geçen yıl dekara 150 lira olan destek bu yıl 60 liraya düşürüldü.

Buzağılara 350 lira destek verilecek fakat malak desteği 200 lira azalarak 150 lira olarak uygulanacak. Geçen yıl hayvan başına 200 lira ödenen besi hayvancılığı desteği bu yıl verilmeyecek. Et krizinin yaşandığı ülkede yerli besiciliğin geliştirilmesini sağlayacak bu destekleme kaleminin neden kaldırıldığını anlamak zor.

5 yıl öncesine kadar inek sütüne verilen destekleme primi, geçen yıla kadar da manda ve koyun-keçi sütlerine verilecek destekleme primleri kararnamede yer alıyordu. Süt üretimine yönelik desteklemelerin hiçbiri bu yıl kararname ile belirlenmedi.

Desteklerle ilgili en temel sorun yılın bitimine birkaç ay kala açıklanması. Tarımı gelişmiş ülkelerde destekler 3-5 yıl önceden açıklanırken ülkemizde neden üretim/hasat sonrası açıklanıyor? Böyle olunca da hayvancılık krizlerle boğuşmaya devam ediyor, 10 milyar liralık bir kaynak destek olmaktan çıkıp adeta ulufeye dönüşüyor.

BUZAĞI DESTEĞİNE AYNEN DEVAM 

2017 yılında hayvancılık desteklemelerinde önemli değişikliklere gidildi. Geçen yıl programlı aşıları tamamlanmak kaydıyla 4 ay ve üzeri buzağılara ve malaklara 350 lira olarak verilen destekleme bu yıl da aynen devam edecek. Fakat, malak desteği geçen yıla göre 200 lira düşüşle 150 lira olarak uygulanacak. Soy kütüğüne kayıtlı buzağılara 500 lira, soy kütüğüne kayıtlı malaklara 400 lira, yurt içinde üretilen ve döl kontrolü kapsamında testlerini tamamlamış boğaların buzağıları ile Bakanlıktan izinli olarak üretilen embriyolardan doğan buzağılara ilave 50 lira ödenecek.

Bakanlıkça Yetiştirici Bölgesi olarak belirlenen Ağrı, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Çankırı, Çorum, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, Iğdır, Kars, Kastamonu, Kayseri, Kırşehir, Malatya. Muş, Ordu, Rize, Samsun, Sivas, Şırnak, Tokat, Trabzon, Tunceli, Van, Yozgat’taki yetiştiricilere buzağı ve malak başına 200 lira ilave destek ödemesi yapılacak. Böylece bu illerde buzağı başına verilen destek 750 lirayı bulmuş olacak.

SÜT PRİMİNİ BAKANLIK BELİRLEYECEK 

Anaç mandalara 250 lira, soy kütüğüne kayıtlı anaç mandalara ise 400 lira destek verilecek. Ürettiği çiğ sütü kayıtlı süt işleme tesislerine satan ve bir hayvancılık örgütüne üye olan yetiştiricilere Bakanlığın belirleyeceği dönemler ve birim fiyatlar üzerinden destekleme ödemesi yapılacak. Süt destekleme primi; manda, koyun ve keçi sütü ile inek sütü, soğutulmuş inek sütü ve üretici örgütleri kanalı ile pazarlanan soğutulmuş inek sütüne farklı olacak.

Süt primi bu yıl da kararname ile belirlenmedi. İnek, koyun, keçi ve manda yetiştiriciliği yaparak çiğ süt üretenlere verilecek destekleme primini Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı belirleyecek.

Ürettiği çiğ sütü üretici örgütleri aracılığı ile süt tozu olarak Et ve Süt Kurumu’na satan üreticiler çiğ süt desteklemesinden bu yıl da yararlandırılacak. Süt regülasyonu uygulaması Et ve Süt Kurumu aracılığıyla bu yıl da yürütülecek.

DÜVE ALIMI DESTEKLENECEK

“Yetiştirici Bölgesi” olarak belirlenen illerde (Ağrı, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Çankırı, Çorum, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, Iğdır, Kars, Kastamonu, Kayseri, Kırşehir, Malatya. Muş, Ordu, Rize, Samsun, Sivas, Şırnak, Tokat, Trabzon, Tunceli, Van, Yozgat) ve Bakanlıkça belirlenecek diğer illerde 200 başa kadar düve alımına Bakanlıkça belirlenecek düve bedelinin yüzde 30’u kadar destek ödenecek.

KOYUN-KEÇİ VE ÇOBAN DESTEĞİ AYNI KALDI

Damızlık koyun keçi yetiştiriciliği yapan ve yetiştirici birliklerine üye olan ve hayvanları Bakanlık kayıt sistemlerine kayıtlı olan yetiştiricilere anaç hayvan başına 25 lira destek verilecek. Tiftik keçisi yetiştiriciliğini desteklemek amacıyla tiftik üreten ve bunu Tiftik Birlik’e satanlara kilogram başına 27 lira destek ödenecek. Mardin, Siirt ve Şırnak’ta anaç tiftik keçilerine ilave 20 lira ödeme yapılacak.

YEM BİTKİLERİ DESTEĞİ

Havza Bazlı Üretim ve Destekleme Modeline göre Bakanlığın belirlediği havzalarda Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı arazilerde, kaba yem üretmek amacıyla yem bitkileri eken üreticilere, çok yıllık yem bitkilerinden yapay çayır-mera ve yonca için 4 yıl, korunga için 3 yıl süreyle, tek yıllık yem bitkilerinde ise üretim yaptıkları yıl için, ürünü hasat etmeleri kaydıyla dekar başına destek verilecek.
Yeraltı sularının yetersiz olan havzalarda 2017 yılında ekilen fiğ, macar fiği, burçak ve mürdümük için yem bitkisi desteğine ilave yüzde 50 destek ödenecek.

Çoban istihdamı kapsamında 250 küçükbaş ve üzeri anaç hayvan varlığına sahip işletmelere yılda bir kez 5 bin lira destek ödemesi yapılacak. Karar ile küçükbaş ve çoban desteklerinde bu yıl bir değişiklik olmadı.

ARİLİK DESTEĞİ ARTTI

Hastalıklardan ari işletmeler için sağlık sertifikasına sahip olan süt sığırı işletmelerinde bulunan damızlık boğalar dışındaki 6 ay yaşın üzerindeki erkek hayvanlar hariç, tüm sığırlar için geçen yıl 200 lira olan hastalıktan ari işletme desteklemesi bu yıl 400 lira olarak uygulanacak. Ari sığır başına ödeme birim miktarları 500 başa kadar tam, 501 baş ve üzeri için yüzde 50’sine karşılık gelen tutar ödenecek.
Ayrıca Onaylı Süt Çiftliği Sertifikasına sahip olan işletmelerdeki ari işletme desteği alan tüm sığırlar için ilave olarak hayvan başına 70 lira ödenecek.

AŞI DESTEĞİ

Bakanlıkça programlanan aşı uygulamaları sonrasında oluşan atıklar için; büyükbaş hayvan atıkları için 600 lira, küçükbaş atıkları için 125 lira hayvan başına destekleme ödemesi yapılacak.

Hayvan hastalıkları ile mücadele çerçevesinde Bakanlık tarafından belirlenen programlı aşılamalar ve küpe uygulamaları için uygulayıcılara 50 kuruş ile 2 lira arasında değişen miktarlarda destekleme ödemesi yapılacak.

GEN KAYNAKLARINI KORUMA VE GELİŞTİRME DESTEĞİ 

Hayvan gen kaynaklarının yerinde korunması ve geliştirilmesi amacıyla Bakanlıkça uygulanan proje kapsamındaki yetiştiricilere, koruma ve geliştirme sürüleri için büyükbaş hayvanlarda 200 lira ile 800 lira arasında; küçükbaş hayvanlarda ise 40 lira ile 200 lira arasında değişen miktarlarda hayvan başına destekleme ödemesi yapılacak.

Ayrıca hayvancılık desteklerinden bu yıl da “çiftçi örgütlerini güçlendirme” adı altında beliri oranlarda kesinti yapılarak birliklere verilecek. Önceki yıllarda hayvancılık destekleri üretici örgütleri üzerinden verilirken ilk kez 2016’da üreticilere doğrudan destek ödemesi yapılarak üretici örgütlerine toplam destek üzerinden pay verilmeye başlanmıştı.