Süt toplama ‘Onay’ alamadı

Süt işletmeleri ve toplama merkezlerinin HACCP ve iyi hijyen kriterlerini yerine getirerek 31 Aralık 2013’e kadar onay belgesi almaları gerekiyordu. İşletmelerin yarıya yakını, toplama merkezlerinin ise yüzde 75’i gerekli modernizasyon yatırımını yapamayarak onay belgesi alamadı. Yönetmelik değişikliğiyle onay süreci 1 yıl uzatılarak 2014 sonuna ertelendi.

Onay alamayan yerel işletmeler ile süt toplama merkezlerine modernizasyon için maddi ve teknik destek sağlanmazsa, çoğu kapanma tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir.

MODERNİZASYON İÇİN EK SÜRE VERİLDİ
Onay kapsamındaki gıda işletmelerine (süt toplama merkezleri ve işleme tesisleri dahil) faaliyetlerini sürdürmeleri için ‘HACCP’ ve ‘İyi Hijyen’ standartlarını sağladıklarına dair ‘Onay Belgesi’ almaları için verilen süre 31 Aralı 2013’te sona eriyordu. Yönetmelik kapsamında onay alması gereken yerel süt işletmeleri ile toplama merkezlerinin çoğu modernizasyon koşullarını yerine getiremeyerek 31 Aralık 2013’e kadar onay belgesi alamadı.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, 7 Ocak 2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle bu süreyi bir yıl erteleyerek 31 Aralık 2014’e kadar uzattı.

Modernizasyon yatırımını 2013 yılı sonuna kadar tamamlayamayan ve modernizasyon planına uymadığı için faaliyeti durdurulan gıda işletmelerine, yatırımlarını tamamlamaları için bu yılın sonuna kadar ek süre verdi. Gıda işletmelerine modernizasyon koşullarını sağlamaları için 31.12.2014 tarihine kadar tanınan ek süre şu durumdaki gıda işletmelerini kapsıyor:
1. 17.12.2011 tarihinden önce çalışma izin belgesi, çalışma izni ve gıda sicil belgesi veya bu belgelere eşdeğer belge alarak faaliyet gösteren onaya tabi gıda işletmelerinden 31.12.2012 tarihine kadar modernizasyon planı veren, ancak modernizasyon yatırımını 31.12.2013 tarihine kadar tamamlayamayanlar.
2. Modernizasyon planı verdiği halde plandaki aşamalara uymadığı için faaliyeti durdurulan gıda işletmelerine yatırımlarını tamamlamaları için (15 Şubat’a kadar müracaat etmeleri ve yetkili merci tarafından uygun bulunması halinde).
3. Süt kayıt sistemine kaydedilmiş ve 31.12.2013 tarihine kadar onay belgesi alamayan süt toplama merkezleri.

Yönetmelikte yapılan değişiklikle tanımlar bölümüne “Gıda üretim yeri, Gıda satış yeri, Toplu tüketim yeri” tanımları eklendi. Ayrıca, onaya tabi gıda işletmelerinin yerel, marjinal ve sınırlı faaliyet kapsamı içinde kalan faaliyetleri perakende faaliyet olarak değerlendirilerek, kayda tabi işletmeler kapsamına alındı. İşletmelerde çalıştırılması zorunlu gıda mühendisi, ziraat mühendisi, veteriner hekim gibi personelin bağlı olduğu meslek odasından belge alma zorunluluğu ise kaldırıldı.

HANGİ İŞLETMELER ONAY KAPSAMINDA?

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın 17 Aralık 2011 tarihinde yayınladığı “Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik” çerçevesinde başta süt olmak üzere hayvansal gıda üreten işletmelerin gıda güvenliği ve modernizasyon konusunda bir standarda kavuşturularak onay kapsamına alınması amaçlanıyor.

Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğine göre süt toplama merkezleri ve işleme tesisleri ile muhafaza şartları sıcaklık kontrolünü gerektiren hayvansal gıdaları depolayan müstakil soğuk depolar, hayvansal gıdanın yeniden ambalajlandığı müstakil işletmeler ve hayvansal gıdanın gıda işletmecilerine toptan satışının yapıldığı yerler onay kapsamında.

Dondurma üretiminde işlenmemiş hayvansal gıda bileşenlerinin (çiğ süt, çiğ krema) kullanılması halinde dondurma üretimi Gıda Hijyeni Yönetmeliği ile Hayvansal Gıdalar için Özel Hijyen Yönetmeliği’nin ilgili hükümlerine tabi olup bu faaliyet onay kapsamında değerlendirilmektedir. Ancak, işlenmemiş hayvansal gıda bileşenlerinin (çiğ süt, çiğ krema) kullanılması ile elde edilen dondurmanın sadece üretildiği yerde son tüketiciye satıldığı perakende işletmeleri onay kapsamı dışında tutularak kayıt kapsamına alındı.

KAYIT KAPSAMINDAKİ SÜT İŞLETMELERİ

Dondurma üretiminde kullanılan işlenmiş hayvansal gıda bileşenlerinin (pastörize krema, pastörize süt, süt tozu vb. ) onaylı bir işletmeden temin edilmesi halinde dondurma üretimi Gıda Hijyeni Yönetmeliğinin ilgili hükümlerine tabi olup bu faaliyet için onay gerekmiyor, bunların işletme kayıt belgesi almaları yeterli. Ayrıca sütlü tatlı, fermente ürün ve peynir mayası üretiminin yanı sıra, yeniden ambalajlama ve gıda satış yerleri ile soğuk hava depoları kayıtlı işletmeler statüsünde değerlendiriliyor.

17.12.2011 tarihinden önce çalışma izni ve gıda sicili belgesi, kayıt belgesi veya bu belgelere eşdeğer belge alarak faaliyet gösteren kayıt kapsamındaki gıda işletmelerinin, bu belgelerini en geç 31.12.2014 tarihine kadar kayıt belgesi ile değiştirmeleri gerekiyor. Kayıt belgesi için yapılan başvuru yetkili merci (il/ilçe tarım müdürlükleri) tarafından on beş iş günü içerisinde incelenerek, bilgi ve belgelerin eksiksiz ve doğru olması durumunda, bu işletmelere ‘işletme kayıt belgesi’ faaliyet işkolları belirtilerek düzenleniyor.

SÜT TOPLAMA MERKEZLERİNDE ARANAN KRİTERLER

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nca hazırlanan “Çiğ Süt Üretimi İyi Hijyen Uygulamaları Rehberi”ne göre süt toplama merkezleriyle ilgili HACCP ve “İyi Hijyen” kriterleri…

Sütün Depolandığı Yer ve Ekipman
• Sütün soğutulduğu veya depolandığı yerler, depolama tankları, güğümler ve diğer ilgili ekipman, bulaşma riskini önleyecek şekilde tasarlanmalı ve inşa edilmelidir.
• Kolay temizlenebilecek ve dezenfekte edilebilecek nitelikte zemin ve duvarlara sahip olmalıdır.
• Korozyona karşı dirençli olmalıdır.
• Süte, tüketicide sağlık riski doğuracak miktarlarda madde geçişi olmayacak özellikte olmalıdır.
• Sıvı atıkların kolay drene edilebileceği zemine sahip olmalıdır.
• Uygun havalandırma ve aydınlatma koşullarına sahip olmalıdır.
• Tuvalet ve gübrelikler gibi, tüm bulaşan kaynaklarının ayrımı sağlanmalıdır.
• Bağlantı cihazları kolayca yıkanabilen, temizlenebilen ve dezenfekte edilebilen özellikte olmalıdır.
• Uygun süt soğutma ekipmanlarına sahip olmalıdır.
• Haşereler gibi olumsuz dış etkenlere karşı korunmalıdır.
• Depolama tankları ve güğümler, sütte bulaşmaya neden olabilecek zararlı herhangi bir maddenin depolanmasında kullanılmamalıdır.
• Depolama tankları ve güğümler düzenli olarak yeterli sıklıkta temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.

Sütün Depolanması ve Soğutulması
• Sağımdan hemen sonra süt, sütün kalitesine olumsuz etkisi olmayan temiz bir yerde toplanmalı ve eğer süt sağımdan sonra 2 saat içinde toplanmayacaksa 8°C’ye, günlük toplanacaksa 8°C’nin altına, günlük toplanmayacaksa 6°C’nin altına soğutulmalıdır.
• Süt, sağımdan sonra iki saat içinde işleme ve üretim tesisine ulaştırılmazsa, işleme ve üretim tesisine taşınırken sıcaklığın 10°C’yi geçmemesi sağlanmalıdır. Ancak, sağımdan sonra iki saat içinde ulaştırılacaksa soğutma yapılmayabilir.

Sütün Toplanması, Taşınması ve Dağıtımı
• Toplama merkezi, sütte bulaşmayı önleyen bir şekilde tasarlanmalı ve işletilmelidir. Sütü soğutmak için soğutma ekipmanları veya uygun ekipman olmalı, eğer süt toplama merkezinde depolanıyorsa, soğuk depolama teçhizatlarına sahip olmalıdır. Eğer süt depolama merkezinde arındırılıyorsa separatör veya sütü fiziksel arındırmaya uygun başka aletler olmalıdır.
• Sütün hijyeninin olumsuz yönde etkilenmemesi için toplama merkezine personel ve araçların girişinde yeterli önlemler alınmalıdır. Özellikle toplama merkezi girişİ; gübre, silaj vb.den temiz olmalıdır.
• Süt toplama/taşıma işlemleri, hastalığa neden olan patojen mikroorganizmaları süte geçirme riski olan kişiler tarafından yapılmamalıdır.
• Süt toplayıcısı/taşıyıcısı çiğ süt hijyeninin korunması konusunda yeterli eğitimi almış olmalı, temiz kıyafet giymelidir. Süt toplayıcısının kıyafeti ve ayakkabıları gübre ile bulaştığında, kirlenmiş kıyafet ve ayakkabılar, çalışmaya devam etmeden önce değiştirilmeli veya temizlenmelidir. Süt toplayıcısı/taşıyıcısı hayvanların bulunduğu yerlere ve gübre bulunan yerlere girmemelidir.
• Toplama öncesinde süt toplayıcısı/taşıyıcısı, sütte bozulma veya kokuşma belirtilerinin bulunmadığının tespiti için her bir üreticinin sütünü kontrol etmelidir. Sütte bozulma ve kokuşma belirtileri bulunuyorsa süt toplanmamalıdır.
• Süt hijyenik koşullar altında toplanmalıdır.

Toplama, Taşıma ve Dağıtımda Kullanılan Ekipman
• Sütle temas eden toplama ve taşımada kullanılan güğüm, tank, tanker vb. düzgün, kolay temizlenebilen, dezenfekte edilebilen, korozyona dirençli ve insan sağlığı açısından tehlike yaratmayacak, sütün duyusal özelliklerini olumsuz yönde etkilemeyecek ve süte madde geçişinin olmadığı malzemeden yapılmış olmalıdır.