Hayvan ıslahı, tek başına bir yasa kapsamında yeniden düzenlenmeli

Süt üreticilerini doğrudan ilgilendiren bir kanunun kimi maddelerinin iptaline ilişkin gerekçeli karar,7 Kasım 2013 tarihli Resmi Gazete’de açıklandı. Bu gerekçe, Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda Ve Yem Kanunu’nun 10. maddesi ve 6. fıkrasına aitti.

Görülen köy, kılavuz istemiyor. İlgili kanun henüz tasarı durumunda iken getireceği sakıncaları, kimi kuruluşlar önceden belirtmişti.

Örneğin, 22 Nisan 2010 tarihli Çiftçiplat Basın Toplantısı’nda: “Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu Tasarısı”nda 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu’nun yürürlükten kaldırılmasına ilişkin geçici bir maddenin de yer aldığını ve Zootekni ile bağlantılı olarak belirtilen 10. maddenin, aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı Hayvan Islahı Kanunu’nun işlevlerini kapsamaktan uzak olduğunu açıklamıştım. Bu bağlamda;
1. Tasarının adı “Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu” dur. Adında bile “Hayvan Islahı” yoktur.
2. Tasarının amacının tanımlanmasıyla ilgili Madde 1’de Bitki ve Hayvan Sağlığına “Hayvan Islahı ve Refahı” eklenmesi zorlama bir yaklaşımın ifadesi olarak ele alınmalıdır.
3. Tasarının 3. maddesinde yer alan Zootekni ve Hayvan Islahı ile ilgili tanımlar dar kapsamlıdır ve oldukça sınırlıdır. Daha da ötesi bu alanlar, veteriner hizmetlerinin bir alt alanı gibi algılanacak şekilde ele alınmıştır.
4. Tasarının “Hayvan Refahı ve Zootekni” ile ilişkin 3.üncü bölümünün Zootekni alt başlığında yer alan 10. maddesinde Zootekni ile Hayvan Islahı ile ilgili kavramlar iç içe girmiştir. “

Özetle Çiftçiplat, Cumhuriyetimizin ilk yıllarında çıkartılan ve daha sonrada güncelleştirilen Hayvan Islahı Kanunu’nun yürürlükten kaldırılarak bu işlevleri “Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu” tasarısının bir maddesine indirgemek, Hayvan Islahı’nı dar alana sıkıştırmak ve bu anlamda önemsizleştirmek şeklinde algılanmaya açıktır” şeklinde bir değerlendirme yapmıştı.

Bu bağlamda, ilgili kanunun kimi maddelerinin iptali üzerine Anayasa Mahkemesi’ne dava açılmıştı. Anayasa Mahkemesi’nin kararı 20 Mart 2013 tarihinde sonuçlandı ve gerekçesi de 7 Kasım 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandı. Yüksek Mahkeme’nin aldığı kararla, damızlık birliklerinin kurulmasını öngören 10. maddesinin 6. fıkrası ve buna dayanılarak hazırlanan yönetmeliğin ilgili maddeleri iptal edilmiş bulunuyor. Buna göre, Hayvan Islahından sorumlu kılınan ‘Birlikler’in kapatılması gerekiyor.

Tekrarlayalım, 22 Nisan 2010 tarihli Çiftçiplat Basın Toplantısı’nda, “Hayvan Islahını Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun bir maddesine indirgemek, Hayvan Islahını dar alana sıkıştırmak ve bu anlamda önemsizleştirmek şeklinde algılanmaya açıktır” şeklindeki değerlendirme dikkate alınmalı.

Bilindiği üzere, “Hayvan Islahı” terimi, tek ve çift tırnaklı, kanatlı, suda yaşayan, arı ve ipek böceği gibi hayvanların ıslahı yanında evcil ve yabani hayvanların gen kaynaklarının korunması ve geliştirilmesini kapsar. Aynı zamanda terim, hayvansal üretimin ekonomik olmasını ve rekabet gücünün artırılmasını da içerir.

Hayvan Islahı’na yönelik olarak başlıca etkinlikler arasında sırasıyla; yapay ve doğal tohumlama ve embriyo aktarımı, genetik kopyalama ve diğer biyoteknolojik etkinlikler, soy kütüğü kayıtlarının tutulması, damızlık hayvanlar ile sperma, embriyo, yumurta, balık ve diğer suda yaşayan hayvanların larvalarının dışalımı ve dışsatımına ait hükümleri yanında damızlık yetiştiriciliği yapılan her türlü barınak ve laboratuar gibi hayvancılık işletmelerine ait birimlerin teknik, sağlık ve hijyen koşullarına uygunluk yönünden denetimi, tescil ve ruhsatlandırılması gibi konular sayılabilir.

Her biri başlı başına büyük çaplı olan bu etkinlikler, kamu ve hayvan yetiştiricilerinin ıslah amaçlı örgütlenmeleri, bir başka deyişle birlikler ile özel sektör tarafından gerçekleştirilmeye çalışılır.

Bu bağlamda, Damızlık Sığır Yetiştiricileri, Koyun-Keçi Yetiştiricileri, Manda Yetiştiricileri ve Arı Yetiştiricileri gibi birliklerin rolü önemlidir, çünkü hayvan yetiştiricilerinin kitlesel örgütleridir.

Özetle, ortaya çıkan iptal durumu, bize “Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu Yeniden Nasıl Düzenlenmeli?”sorusuna doğru cevap aramak için bir fırsat veriyor.

Doğru cevap, “Hayvan Islahı, Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’ndan ayrılarak 1926′dan bu yana olduğu gibi tek başına bir yasa kapsamında yeniden düzenlenmeli” doğrultusunda olmalı.