Süt üretimi ve tüketimine yönelik değerlendirmeler

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından geçtiğimiz günlerde toplam çiğ süt üretim rakamları açıklanmıştır. Buna göre ülkemizde üretilen toplam çiğ süt miktarı 2012 yılında 17,4 milyon ton iken 2013 yılında 18,2 milyon tona yükselmiştir. %4,7’lik toplam çiğ süt üretim artışında, en büyük payı %4,2 ile inek sütü almış, 2012 yılında 15,98 milyon ton olan inek sütü üretimi 2013 yılında 16,66 milyon ton olmuştur. İnek sütü üretiminin toplam çiğ süt üretimi içerisindeki payı %91,4 olmuştur. İnek sütünde kültür ve kültür melezi ırklardan elde edilen çiğ sütün miktarında artış olduğu, yerli ineklerden elde edilen sütün miktarında ise bir önceki yıla göre azalma olduğu görülmektedir.

Toplam çiğ süt üretimi içerisinde %6’lık paya sahip olan koyun sütü üretimi 1 milyon ton’dan 1,1 milyon tona, yine toplam çiğ süt üretimi içerisinde %2,3’lük paya sahip olan keçi sütü üretimi ise 369 bin ton’dan 415 bin tona yükselmiştir.

Bu verileri değerlendirirken toplam hayvan varlığımızdaki değişime ve aynı zamanda sağılan hayvan sayısındaki değişime de göz atmak gerekir.

TÜİK verilerinde; geçen yıla göre toplam sığır sayısının %3,6 artış göstererek 14,5 milyon başa yükseldiği, toplam koyun sayısının %6,8 artış göstererek 29 milyon başa yükseldiği, toplam keçi sayısının ise %10,4 artış göstererek 9,2 milyon baş olduğu görülmektedir. Sağılan inek sayısı ise 2012 yılında 5,4 milyon iken 2013 yılında 5,6 milyona yükselmiştir. Sağılan koyun sayısı 13 milyondan 14,3 milyona; sağılan keçi sayısı ise 3,5 milyondan 3,9 milyona yükselmiştir.

Ülkemizde süt ürünleri üretim istatistiklerine bakıldığında ise 2012 yılında 7.932.485 ton olan işletmelerce alınan inek sütü miktarı 2013 yılında 7.938.605 ton olmuştur. İşletmelerin aldığı inek sütü miktarında 2013 yılında 2012 yılına göre %0,8’lik artış olduğu görülmektedir.

2012 yılına göre 2013 yılında içme sütü üretiminde %5,9 artış görülmüş ve içme sütü üretimi 2012 yılında 1.250.168 ton iken 2013 yılında 1.323.942 ton olmuştur. Ayran üretimi 508.444 tondan 560.101 tona yükselmiş, 2012-2013 yılları arasında artış oranı ise %10 civarında olmuştur. Yoğurt üretimi 1,052 milyon tondan 1,081 milyon tona çıkmış, peynir üretimi ise 564 bin tondan 600 bin tona yükselmiştir.

Üretimdeki artışın ne kadarının tüketime yansıdığı önemli bir husustur. Ülke olarak sütü içen değil, yiyen bir toplumuz. İçme sütü olarak tüketmeyi değil, peynir, yoğurt gibi süt ürünleri olarak tüketmeyi seviyoruz. Özellikle kahvaltılarımızın vazgeçilmezi peynir, yemeklerimizin yanında ise yoğurt ve ayran halkımızın en önemli beslenme alışkanlığıdır.

Nitekim geçtiğimiz günlerde Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan “Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması”na göre Türkiye genelinde süt tüketmeyenlerin oranının %44,6 olduğu, sütün genelde %19,5 oranında haftada 1-2 kez süt tüketildiği görülmüştür. Süt tüketiminin tersine yoğurt, ayran, kefir vb. süt ürünlerini her gün tüketenlerin oranının %55,1 olduğu, kırdaki tüketim oranının kentten daha yüksek olduğu (sırasıyla, %62,4, %52,7) bildirilmiştir. Her gün peynir tüketenlerin oranının toplamda %76 olduğu saptanmıştır.

Süt üretimindeki bu artışın süt ürünleri tüketimi ile de desteklenmesi gerekmektedir. Bu nedenle Okul Sütü gibi programların devamlılığının sağlanarak bir devlet politikası haline getirilmesi, yalnızca ikinci dönemi değil, her iki dönemi de kapsaması, sadece anaokulu ve ilkokul değil, tüm öğrencilerimiz için geçerli olması gerekmektedir. Bunun yanında ihracat desteklemelerinin de getirilmesi, hem kuru hem de ıslak süt ürünlerine ihracat desteği verilmesi, sanayicimizin ürününü yurtdışı pazarlarında satabilmesi için önemlidir.