Hazır Ambalajlı Sıvı Mamullerin Hacim Tespitine Dair Yönetmelik

HAZIR AMBALAJLI SIVI MAMULLERİN HACİM TESPİTİNE DAİR YÖNETMELİK (75/106/ AT)

BİRİNCİ  BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, hazır ambalajlı sıvı mamullerin piyasaya arzına yönelik koşullar ile ilgili usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu  Yönetmelik,  hacimlerine göre doldurulmuş sıvı ürünlerle, 5 ml den az 10 L’ den daha fazla olmayan ve nominal dolum miktarı Ek III ’ de belirtilen değerlere uygun olan belirli sıvı mamullerin  hazır ambalajlı olarak piyasaya arz edilmesi ile ilgili  usul ve esasları kapsar.

(2) Bu Yönetmelik;

a) Ek III madde 1 (a) bendinde bahsedilen 0.25 Litre’den daha az bir hacme sahip ve mesleki amaçlar için belirlenmiş olan ürünleri,

b) Ek III madde  2 ve madde 3’ tebahsedilen uçaklarda, gemilerde ve trenlerde tüketim için yada gümrüksüz satış mağazalarında satış için belirlenmiş olan ürünleri

kapsamaz.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik,  11/1/1989 tarihli ve 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu  ve 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümlerine dayanılarak ve  Avrupa Birliğinin  75/106 /EEC sayılı “Üye  Devletlerin, Hazır Ambalajlı Sıvı  Mamullerin Hacim Tespitine İlişkin Mevzuatın Uyumlaştırılması Hakkında Direktif” ile bu direktifin teknik gelişmelere uyarlanmasına ilişkin 78/891/ EEC, 79/1005 EEC, 85/10 EEC, 88/316 EEC  ve 89/676 EEC sayılı direktiflere paralel olarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) AT: Avrupa Topluluğunu,

b) Bakanlık: Sanayi ve Ticaret Bakanlığını,

c) Hazır Ambalajlı Mamul: Bir ürün ile bu ürünü içinde taşıyan ambalâjdan oluşan, içerisinde sabit ve standart miktarlarda ürün içeren, dolum işletmesinden çıkışlarında önceden belirlenmiş belirli değerleri taşıyan, üzerlerine ağırlık ve/veya hacim birimleri basılmış olan, satın alanın bulunmadığı bir yer ve zamanda ambalaj içerisine doldurulan ürün miktarı önceden belirlenen bir değerde olan ve ambalajı değiştirilemedikçe bu değerin değiştirilemediği paketlenmiş ve/veya kapatılmış ambalajlar içerisinde bulunan madde veya mamulü,

ç) Komisyon: Avrupa Birliği Komisyonunu,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

AT İşaretli Ambalajlar, Nominal Hacim İşaretlemesi, Piyasaya Arz ve Kontrol Önlemleri

AT işaretli ambalajlar

MADDE 5 – (1) Ek I madde 3.3 de belirtilen AT işareti ile işaretlenen hazır ambalajlar, Yönetmeliğe uygun olan ambalajlardır.

(2) Bu hazır ambalajlar Ek I madde 5 ile Ek II de belirtilen şartlara göre metrolojik kontrole tabi tutulur.

Nominal hacim işaretlemesi

MADDE 6 – (1) 5 inci maddede belirtilen bütün hazır ambalajlar, Ek I’ e uygun olarak, sahip olmaları gereken muhtevanın nominal hacmi olarak adlandırılan sıvı hacmini gösteren bir işareti taşır.

Piyasaya arz

MADDE 7 – (1) Ek III anılan ürünleri içeren hazır ambalajlar ancak Ek III’ de belirtilen nominal hacimlerde olurlarsa bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren piyasaya arz edilirler.

Değişiklik esasları

MADDE 8 – (1) Bu Yönetmeliğin Ek I ve Ek II deki hükümlerinde teknik gelişmelere göre yapılacak olan gerekli değişiklikler, Ölçü ve Ölçü Aletlerinin Metrolojik Kontrolleri için Genel Esaslara Dair Yönetmelikte (71/316/AT) belirtilen hükümler çerçevesinde yapılır.

Kontrol önlemleri

MADDE 9 – (1) Bakanlık, bu Yönetmeliğin zorunlu uygulamaya girmediği süre boyunca, üye ülkelerden gelen ve bu Yönetmelik kapsamına giren hazır ambalajlı ürünlerin miktarlarına ilişkin olarak bu Yönetmelikte belirtilenden daha sıkı kontrol önlemleri uygulamaya koyamaz.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Yürürlükten kaldırılan yönetmelik

MADDE 10 – (1) 10/4/2002 tarihli ve 24722 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan Hazır Ambalajlı Sıvı mamullerin Hacim Tespitine Dair Yönetmelik (75/106/AT) yürürlükten kaldırılmıştır.

Piyasaya arz edilmiş zorunlu ürünler

GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bakanlık, bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içerisinde, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce piyasaya arz edilmiş olan ve bu Yönetmelik ekinde yer alan miktar serisine uymayan zorunlu ürünlerin piyasada bulunmasını engelleyemez, yasaklayamaz veya kısıtlayamaz.

Yürürlük

MADDE 11 – (1) Bu Yönetmelik yayımı  tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 12 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sanayi ve Ticaret Bakanı yürütür.

EK I

GENEL KURALLAR

(1) Bu Yönetmelik kapsamına giren hazır ambalajlı sıvı mamuller aşağıdaki koşulları yerine getirecek biçimde üretilmiş olmak zorundadır.

1.1. (1) Kontrolü yapılan hazır ambalajlı mamullerin gerçek dolum miktarlarının ortalaması, nominal dolum miktarından az olamaz.

1.2. (1) madde 2.4 de yer alan kabul edilebilir olumsuz sapmadan daha büyük Eksi yöndeki hataya sahip hazır ambalajların oranı, hazır ambalaj partilerinin  Ek II’de belirtilen  deneylerin şartlarını karşılaması için  yeterince küçük olmalıdır.

1.3. (1) madde 2.4’ deki çizelgede verilen kabul edilebilir olumsuz sapmadan iki kat büyük Eksi yöndeki hataya sahip bir hazır ambalaj madde 3.3’e göre AT işareti ile işaretlenemez ve piyasaya arz edilemez.

TANIMLAR VE TEMEL HÜKÜMLER

2.1. (1)Bir hazır ambalaj içeriğinin nominal hacmi; mamulün ambalajının üzerinde belirtilen ve bu hazır ambalajın içermek zorunda olduğu sıvı hacmidir.

2.2. (1)Bir hazır ambalaj içeriğinin gerçek dolum hacmi; bu hazır ambalajın gerçekte tespit edilen hacmidir. Bütün kontrollerde gerçek dolum hacmi için kullanılan değer 20 ⁰C de ölçülür veya doğrulanır.

2.3. (1)Eksi yöndeki hata; gerçek dolum hacminin ilgili hazır ambalajın nominal hacminden eksi yönde gösterdiği miktardır.

2.4. (1) Müsaade edilen eksi yöndeki hatalar, aşağıdaki çizelgeye göre tayin edilir.

(2) Müsaade edilen eksi yöndeki hatalar Tablo 1’de gösterilmektedir.

Tablo 1

(3)Hacim birimlerinin hesaplandığı Tablo’ da yüzde olarak gösterilen kabul edilebilir eksi hata değerleri, Çizelge kullanılırken mililitrenin en yakın onda birine yuvarlatılır.

(4) Verilmeyen toleransların sistematik olarak tespiti yasaktır.

HAZIR AMBALAJ ÜZERİNDEKİ YAZILAR VE İŞARETLER

(1) Bu Yönetmeliğe uygun olarak üretilmiş bütün hazır ambalajlar, normal şartlarda piyasaya arz edildiklerinde, üzerindeki yazılar ve işaretler silinmeyecek, açıkça okunabilecek ve görünecek şekilde konulan aşağıdaki işaretleri ambalaj üzerinde taşıyacaktır.

3.1. (1) Hazır ambalajlı mamulün, nominal dolum hacmi litre, santilitre ya da mililitre olarak belirtilir ve en az aşağıdaki rakamlarla gösterilir.

(2) Hazır ambalajlı mamulün nominal dolum hacmi 100 cl den fazla ise, en az 6 mm yüksekliğinde,

(3) 100 cl den az 20 cl den fazla ise, en az 4 mm yüksekliğinde,

(4) 20 cl den az ancak 5 cl den fazla ise, 3 mm yüksekliğinde,

(5) 5 cl den az ise, 2 mm yüksekliğinde,

(6) Nominal dolum hacmini, uluslar arası birimler sistemine dair yönetmelikte (80/181/AT)  belirtilmiş ölçme birimi işareti veya ölçme biriminin ismi takip eder.

3.2. (1)Hazır ambalajın üzerine, firmayı, dolum işletmesini, siparişçiyi  veya ithalatçıyı belirleyecek tescilli markanın konulması zorunludur.

3.3. (1)Hazır ambalajın üzerine, bu Yönetmeliğin şartlarını karşıladığını teyit eden, muhtevanın nominal hacminin gösterildiği yerle aynı görüş alanı içine en az 3 mm yüksekliğinde bir küçük “℮” işareti yerleştirilebilir.

        (2) Bu küçük “℮” harfinin biçimi, Ölçü ve Ölçü Aletlerinin Metrolojik Kontrolleri İçin Genel Esaslara Dair Yönetmelikte (71/316/AT) gösterilen çizim şeklinde olmalıdır.

(3) Eğer hazır ambalaj olarak, Ölçü Kapları Olarak Kullanılan Ölçü Şişelerine Dair Yönetmeliğe (75/107/AT) uygun olan kaplar kullanılacak olursa ve bunlar üzerinde nominal hacimleri görünür biçimde belirtilmişse bu Yönetmelik MADDE 3.1 uyarınca ayrıca nominal hacmin belirtilmesine gerek yoktur.

(4) Bu istisnai düzenleme, hazır ambalajın nominal hacmi Ek III’ deki aynı kategorideki ürünlerin miktarında 0.05 litre veya daha fazla miktarda farklılık göstermesi halinde uygulanmaz.

DOLUM İŞLETMECİSİ VE İTHALATÇININ  SORUMLULUĞU

(1) Dolum işletmecisi ve ithalatçılar , hazır ambalajlı mamullerin bu yönetmeliğin şartlarını karşılamasını sağlamaktan sorumludur.

(2) Bir hazır ambalajlı mamulün gerçek dolum miktarı Dolum işletmecisi ve ithalatçısının sorumluluğu altında hacim açısından ölçülür ve kontrol  edilir. Bu kontrollerde kullanılan ölçü aletlerinin yetkili kuruluşlar tarafından muayenesinin yapılmış olması gerekmektedir.

(3) Bu kontrol numune alınarak yapılır.

(4) Hazır ambalajlı mamulün gerçek hacminin ölçülemediği yerde, Dolum işletmecisi ve ithalatçı tarafından yapılacak kontrol, bu yönetmeliğin hükümlerine uygun şekilde söz konusu mamulün nominal dolum hacminin etkin şekilde elde edilmesini sağlayacak şekilde düzenlenmelidir.

(5) Bu şartları sağlamak için Dolum işletmecisi ve ithalatçı, imalat kontrollerini yetkili idarelerce kabul edilen işlemlere uygun olarak yapmalı ve  bu tür kontrol sonuçlarını içeren belgeleri, bu kontrollerin düzenli ve doğru olarak yapıldığının teyit edilmesi için düzeltme ve doğrulamalarıyla birlikte hazır olarak tutmalı ve yetkili mercilere sunmaya hazır olmalıdır.

(6) Avrupa Birliğine üye olmayan ülkelerden mamuller ithal edildiğinde, ithalatçı, ölçme ve kontrol yerine sorumluluğu üstlenerek gerekli bütün garantilerin kendisi tarafından sağlanacağını belgeler.

(7) Eğer hazır ambalajın üretimi sırasında ilgili yönetmeliğe uygun bir ölçü kabı kullanılmış ve dolum işlemi söz konusu Yönetmelik ve bu yönetmelik kapsamında bulunan hükümlere uygun olarak gerçekleştirilmişse miktarları ambalaj üzerinde hacim birimleri olarak basılmış ürünlere ait kontrol veya ölçme hükümleri yerine getirilmiş sayılır.

BAKANLIK TARAFINDAN  DOLUM İŞLETMECİSİNDE, İTHALATÇIDA VEYA YETKİLİ TEMSİLCİDE YAPILACAK  KONTROLLER

(1) Hazır ambalajlı ürünlerin bu yönetmelik hükümlerine uygunluğunun kontrolü; numune alındıktan sonra yerleşik Dolum işletmecisinin  tesislerinde, bu mümkün değilse,  ithalatçının veya yetkili temsilcisinin tesislerinde ya da tespit edilen yerlerde Bakanlık tarafından yapılır.

(2) Bu istatiksel numune alma kontrolü, kabul edilen kalite güvence denetim yöntemlerine uygun olarak yapılır. Bu kontrolün etkinliği, Ek II’ de belirtilen referans yöntemin etkinliği ile mukayese edilebilir olmalıdır.

(3) Böylece, en az kabul edilebilir  hazır ambalajlara ait kriterler konusunda; bir üye ülke tarafından kullanılan numune alma planı, ilk planın çalışma karakteristik eğrisinin (partinin kabul edilebilirlik ihtimali=0.10) 0.01 ordinat noktasının absisi, Ek II’ de tavsiye edilen numune alma planının çalışma karakteristik eğrisine karşılık gelen noktasının absisinden %15’ den daha az sapma gösteriyorsa, Ek II’ de tavsiye edilen yöntemle uygun olduğu kabul  edilmelidir.

(4) Standart sapma metodu ile hesaplanan ortalama ile ilgili kriterler konusunda, bir üye ülke tarafından kullanılan numune alma planı  V_n– m⁽¹⁾ , absis ekseni olan iki planın çalışma karakteristik eğrileri dikkate alındığında,

s

ilk planın eğrisinin ordinat noktasının 0.01 ( partinin kabul edilebilir ihtimali=0.10 ) absisi, Ek II’ de tavsiye edilen numune alma eğrisine karşılık gelen noktasının absisinden 0.05’ den daha az sapma gösteriyorsa, Ek II’ de tavsiye edilen yönteme uygun kabul edilmelidir

(5) Bu Yönetmelik, ticari konuda, özellikle hazır ambalajın, yönetmeliğin şartlarını karşıladığını doğrulamak amacıyla Bakanlık yetkili idareleri tarafından yapılabilecek herhangi bir kontrole engel teşkil etmez.

 ⁽¹⁾m = fiili parti ortalaması

EK II

(1) Bu ekte, Yönetmeliğin 5 incı maddesi ve Ek I madde 5 uyarınca hazır ambalaj partilerinin istatiksel kontrolü için referans metoda dair işlemler belirtilmektedir.

HAZIR AMBALAJLI MAMULLERİN GERÇEK DOLUM MİKTARININ ÖLÇÜM  ŞARTLARI

(1) Hazır ambalajlı mamullerin gerçek dolum miktarları, tartı aletleri veya hacim ölçerler ile veya ürünün sıvı olması durumunda, hazır ambalajlı mamul tartılarak veya yoğunluğu ölçülerek, bulunur.

(2) Kullanılan yönteme bakmaksızın, bir hazır ambalajlı mamulün gerçek dolum miktarının ölçülmesi sırasında yapılan hata, hazır ambalajlı mamulün nominal dolum miktarı için, müsaade edilebilen eksik dolum miktarının beşte birini aşamaz.

(3) Ölçümlerle ilgili yöntemleri Bakanlık düzenler.

HAZIR AMBALAJLI MAMULLERİN PARTİ KONTROL ŞARTLARI

(1) Hazır ambalajlı mamullerin kontrolleri, numune alınarak yapılır ve bu kontrol iki kısımdan oluşur:

a)Numunedeki  her bir hazır ambalajlı mamulün  gerçek dolum miktarını kapsayan kontrol,

b)Numunedeki bütün hazır ambalajlı mamullerin  gerçek dolum miktarlarının ortalamasına ilişkin diğer bir kontrol.

(2) Kontroller sırasında elde edilen sonuçlar kabul kriterlerini karşılıyorsa, kontrolü yapılan ürüne ait parti,  kabul edilir .

(3) Bu kontrollerin her biri için, iki numune alma planı vardır:

a)Tahribatsız muayene: ambalajın açılmasını gerektirmeyen muayene,

b)Tahribatlı muayene: ambalajın açılmasını ve tahribini gerektiren muayene.

(4) Ekonomik ve pratik uygulama nedenlerinden dolayı, tahribatlı muayene  minimum gereklere göre sınırlandırılmalıdır. Tahribatlı muayene tahribatsız muayeneden daha az tercih edilir.

(5)  Eğer pratik olarak tahribatsız bir muayene yapılamıyorsa, o zaman tahribatlı muayene kullanılır. Genel bir kural olarak 100 birimden daha az olan parti büyüklüklerinde tahribatlı muayene uygulanmaz.

2.1. Hazır ambalaj  partileri

2.1.1. (1) Parti, tamamı aynı nominal dolum miktarı, aynı tip aynı imalat hattında, aynı yerde ambalajlanmış ve muayene edilebilen hazır ambalajlardan oluşur. Parti büyüklüğü aşağıda belirtilen miktarlarla sınırlandırılır.

2.1.2. (1)Hazır ambalajlı mamuller dolum işleminin sonunda muayene edildiğinde, her partideki sayı, parti büyüklüğü sınırlandırılmaksızın, en fazla dolum hattındaki   1 saatlik üretime eşittir .

(2) Diğer hallerde, parti büyüklüğü 10 000 hazır ambalajlı mamul ile sınırlandırılmıştır.

2.1.3. (1) 100 adetten daha az hazır ambalajlı mamulün bulunduğu partiler için, %100’ ne tahribatsız muayene uygulanır.

2.1.4. (1) madde 2.2 ve 2.3’ teki muayeneler yapılmadan önce, daha çok numune gerektiren kontrollerin yapılabilmesi için,  hazır ambalajlı mamullerden yeterli sayıda numune partiden rasgele alınır.

(2) Diğer muayene için, gerekli numune, ilk numuneden rasgele alınıp, işaretlenir. Bu işaretleme işlemi, ölçüm işlemleri başlamadan önce yapılır.

2.2. Hazır Ambalajlı Mamullerin Gerçek Dolum Miktarlarının Kontrolü

(1) Hazır ambalajlı mamullerin nominal dolum miktarlarından müsaade edilen eksik dolum miktarı çıkartılarak, o ürüne ait müsaade edilen en az kabul edilebilir miktarlar hesaplanır.

(2) Partideki gerçek miktarları, minimum  kabul edilebilir miktarlardan daha az olan hazır ambalajlı mamuller hatalı olarak kabul edilir.

2.2.1.      Tahribatsız  muayene

(1) Tahribatsız muayene, Tablo 2’de  belirtilmiş olan ikili muayene planına uygun olarak yapılır:

(2) Kontrol edilen hazır ambalajlı mamullerin  ilk sayısı, Tablo 2’de    belirtilmiş olan ilk numunedeki  birimlerin sayısına eşit olmalıdır:

a)İlk numunedeki hatalı bulunan hazır ambalajlı mamullerin sayısı, ilk kabul kriteriyle aynı yada daha düşükse, parti bu kontrol amacı için kabul edilebilir olarak değerlendirilir.

b)İlk numunedeki hatalı bulunan hazır ambalajlı mamullerin sayısı, ilk ret kriteriyle aynı yada daha fazla ise, bu parti  reddedilir.

c)İlk numunedeki hatalı bulunan hazır ambalajlı mamullerin sayısı, ilk kabul ve ret kriterleri sayıları arasında ise, bu durumda kapsamı Tablo 2’de  gösterilen ikinci bir numune kontrol edilir.

(3) Birinci ve ikinci numunelerde, hatalı bulunan hazır ambalajlı mamullerin sayısı birlikte toplanır ve:

a)Toplanan hatalı hazır ambalajlı mamullerin sayısı, ikinci kabul kriteriyle aynı yada daha düşük ise, parti bu kontrol amacı için kabul edilir.

b)Toplanan hatalı hazır ambalajlı mamullerin sayısı, ikinci ret kriteriyle aynı yada daha fazla ise, bu muayenede kontrol edilen parti  reddedilir.

Tablo  2. Tahribatsız Muayene İçin İkili Numune Alma Miktarı

2.2.2.      Tahribatlı muayene

(1) Tahribatlı muayene, Tablo 3’ te verilen  tekli muayene planına uygun olarak gerçekleştirilmeli ve yalnızca 100 veya daha fazla  hazır ambalajlı mamul ihtiva eden parti büyüklüklerine uygulanır.

(2) Kontrol edilen hazır ambalajlı mamullerin numune sayısı 20’ye eşittir.

a)İlk numunedeki hatalı bulunan hazır ambalajlı mamullerin sayısı, kabul kriteriyle aynı yada daha düşükse, parti bu kontrol amacı için kabul edilir.

b)İlk numunedeki hatalı bulunan hazır ambalajlı mamullerin sayısı, ret kriteriyle aynı yada daha fazla ise, bu parti  reddedilir.

Tablo 3- Tahribatlı Muayene İçin Parti Büyüklüğü

2.3. Bir partiyi oluşturan her bir hazır ambalajlı mamullerin ortalama gerçek hacminin kontrolü

2.3.1 Numunedeki, n  sayıdaki hazır ambalajlı mamulün gerçek dolum hacminin x_i  , ortalama değeri;  aşağıdaki değerden büyük ise, hazır ambalajlı mamulün partisi bu kontrol amacına uygun  kabul edilir.
s

V_n —  —————   . t _(1-a)
           √n

Bu formülde:
V_n           :   Hazır ambalajlı mamulün nominal dolum hacmi,
s              :   Parti gerçek dolum hacminin tahmin edilen standard sapması,
n             :   Bu kontrol için numunedeki hazır ambalajlı mamul sayısı,
t_(1-a)       :   d = n-1 serbestilik derecesi olan öğrenci dağılımının 0,995 güvenirlik seviyesi.

2.3.2.  x_i  , ‘n’  sayıda mamulü içeren numune içindeki ‘i’ nci mamulün gerçek hacmi için ölçülen değer   ise, bu durumda:

2.3.2.1.  numune için ölçülen değerin ortalaması aşağıdaki denklem yoluyla elde edilir.

2.3.2.2.  (1) Ve aşağıdaki değerler yardımı ile standard sapma s’ in tahmini

(2) Ölçülen değerlerin karelerinin toplamı:

                 (3) Ölçülen değerlerin toplamının karesi:  ve daha sonra

(4) Düzeltilmiş toplam:

(5) Değişkenin tahmini değeri

(6) Standart sapmanın tahmini değeri:

2.3.3.  (1) Bu kontrol için deneye tabi tutulan hazır ambalaj partilerinin kabul ve red kriterleri:

2.3.3.1.      Tahribatsız muayene kriterleri

2.3.3.2    Tahribatlı Muayene Kriterleri

EK-III

⁽¹⁾Uçakta, gemide ve trenlerde sadece, tüketim için ve gümrüksüz mağazalarda satışa ilişkin değer

⁽²⁾ Özellikle ticari amaçlı değer