İnek ihracatının arkasından kim çıktı?

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez damızlık düve ihraç etti. Başta şap olmak üzere hayvan hastalıklarını kontrol altında tutamadığı için canlı hayvan ihracatı yapamayan Türkiye nasıl oldu da bu ihracatı gerçekleştirdi?
Tarım Bakanı Mehdi Eker, törende neden Türkmenistan Cumhurbaşkanı Berdimuhamedov’a teşekkür etti? Türkmen liderin “Babamsın” dediği Cotam şirketinin sahibi milyarder işadamı Muammer Ağım bu ihracatın gerçekleşmesinde nasıl bir rol oynadı? Bütün bu soruların cevapları ve ilk damızlık inek ihracatının perde arkası Süt Dünyası farkıyla gündem dosyamızda.

Türkmenistan’a yapılan 250 baş damızlık gebe düve ihracatıyla hayvancılık tarihinde bir ilk gerçekleşti. İzmir’de düzenlenen törenle düveler Türkmenistan’a gönderilirken, bu bağlantıyla 2018 yılına kadar 6 bin baş gebe düve ihraç edileceği bildirildi.

Törende duygulu bir konuşma yapan Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, Türkiye’nin tarihinde ilk kez damızlık gebe düve ihracatının gerçekleştiğini belirterek, “Sürekli ithalat yapan bir ülkeden ihracata başlayan bir ülke durumuna gelmek çok önemli bir adımdır” dedi. İhracatçı firma Sarp Hayvancılığı yenilikçiliği ve öncülüğü nedeniyle tebrik eden Bakan Eker, “İki yıl önce işletmenin açılışını ben yapmıştım. Bugün ihracat yaptıklarını görmekten çok mutluyum” diye sözlerine devam etti.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker’in törende yaptığı konuşmada, bu gururu yaşattığı için Türkmenistan Cumhurbaşkanı Berdimuhamedov’a da ayrıca teşekkür etti.

“ÇOK ŞÜKÜR ÜRETTİĞİMİZİ SATMA NOKTASINA GELDİK”

Türkmenistan’a 2018 yılına kadar 6 bin baş damızlık gebe düve ihraç edileceğini bildiren Eker, Türkiye’nin hayvancılıkta ihracat yapar duruma geldiğini kaydederek şu bilgileri verdi: ‘’Ürettiğimizi dışarı satma noktasına geldik. Hepimiz büyük bir sevinç ve coşku yaşıyoruz. Rabbim bana bu günü gösterdi. Sürekli ithalat yapan bir ülkeden ihracat yapan bir ülke haline gelmek çok önemli… Azerbaycan, Katar ve Suudi Arabistan’la damızlık gebe düve ihracatı için mutabakat sağlandı. Azerbaycan’a 2012 yılında ilk küçükbaş damızlık (keçi) ihracatı yapıldı, bu yıl da 240 keçi ihraç edildi. Kazakistan, Tacikistan, Fas, Cezayir, Libya ile veteriner sağlık sertifikasıyla ilgili görüşmeler devam ediyor. Irak ve Birleşik Arap Emirlikleri ile de veteriner sağlık sertifikasıyla ilgili görüşmelerde son aşamaya gelindi”.

Bakanlar Kurulu Kararı ile Türkiye genelinde 9 noktada bulunan Veteriner Sınır Kontrol Noktalarını 23’e çıkardıklarının müjdesini de veren Eker, böylece ticari işlemlerin hayvan sağlığına ilişkin bölümünün verimini artıracaklarını kaydetti. Bakan Eker konuşmaların ardından, Sarp Hayvancılık Yönetim Kurulu Başkanı Cüneyt Özgümüş ile Cotam Enterprise Yönetim Kurulu Başkanı Seda Gengörü’ye, Türkiye’nin ilk damızlık düve ihracatı için hazırlanan “Veteriner Sağlık Sertifikası” ve “Mavi Sertifika” sundu. Tören, Türkmenistan’a ihraç edilecek hayvanların tırlara yüklenmesiyle sona erdi.

İzmir’den tırlara yüklenen düveler, İran’ın transit geçişe izin vermemesi nedeniyle Gürcistan üzerinden Azerbaycan’a oradan yük gemisiyle Hazar Deniz’ini geçerek Türkmenbaşı Limanı’na, limandan da karayoluyla Daşoğuz eyaletine ulaştı.

MUAMMER AĞIM’IN TORUNUNUN FİRMASI

Türkmenistan hükümeti ile 2018 yılına kadar 6 bin süt ineği ihracatı konusunda anlaşma imzalayan Sarp Hayvancılık, Türkiye’nin ilk robotlu sağım sistemine sahip çiftliği. Hayvancılığımıza bu gururu yaşatan Sarp Hayvancılık, 10 milyon liralık yatırımla Tekirdağ’ın Saray İlçesi Göçerler Köyü’nde 7 Ocak 2010’da faaliyete başladı. İşletmenin açılışını 22 Eylül 2011’de Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker yapmıştı.

Açılış töreninde yaptığı konuşmada Bakan Eker, “Trakya’yı Türkiye’nin hayvancılık ihracat üssü haline getirmek istiyoruz ancak araba tekerleğinde sınırdan taşınan şap virüsünün doğudaki sınırlardan geçişini kontrol edemiyoruz” demişti. İhracat nedeniyle İzmir’de düzenlenen töreni izlerken Bakan Eker’in çiftlik açılışında söylediklerini hatırladım. Karayoluyla hayvan naklinde şap virüsünün bulaşması kontrol edilemezken, İzmir’den Gürcistan sınırına kadar yaklaşık 1.500 km’lik yol boyunca bu risk nasıl elemine edildi acaba?

Sarp Hayvancılık işletmesinin 2011’deki açılışına Ak Parti Tekirdağ Milletvekilleri Ziyaettin Akbulut ve Özlem Yemişçi, Tekirdağ Valisi Zübeyir Kemelek, Ak Parti Tekirdağ İl Başkanı Soner Çizen, Sarp Hayvancılık Yönetim Kurulu Başkanı Cüneyt Özgümüş ile Cotam Enterprise Şirketi Onursal Başkanı Muammer Ağım da katılmıştı. Milyarder işadamı Ağım, Türkiye’den Türkmenistan’a damızlık gebe düve ithal eden Cotam şirketinin de sahibi. Türkiye’nin ilk damızlık düve ihracatı nedeniyle İzmir’de düzenlenen törene ise Muammer Ağım’ın büyük kızı Cotam Yönetim Kurulu Başkanı Seda Gengörü katıldı.

İHRACATIN ARKASINDAKİ İSİM: MUAMMER AĞIM

Sarp Hayvancılığın 2011 yılındaki açılışında Muammer Ağım’ı, İzmir’deki törende de Ağım’ın büyük kızı Seda Gengörü’yü görünce Sarp Hayvancılık ile Ağım ailesi arasında bir bağ olabileceği aklıma geldi. Peki, kimdi Muammer Ağım. Bir dönem Türkiye’nin en zenginler arasında yer alan ve “İplik Kralı” olarak bilinen Muammer Ağım, Türkmenistan’da yatırım yapan ilk Türk işadamlarından.

Türkiye’de Metrocity’nin ve Bisaş Şirketler Grubu’nun sahibi olarak bilinen Muammer Ağım, Türkmenistan’da yatırım yapan ilk Türk şirketlerden Cotam Eterprise’in sahibi. Cotam, Türkmenistan devletinden milyarlarca dolarlık ihaleler alan bir firma. Muammer Ağım’ın Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbangulı Berdimuhamedov ile çok iyi ilişkileri var, hatta Türkmen lider kendisine “Babamsın” diyor.

Berdimuhamedov geçen yıl Ağustos ayında Türkiye’ye geldiğinde İzmir’de Cotam Enterprises şirketinin Onursal Başkanı Muammer Ağım ve Yönetim Kurulu Başkanı Seda Gengörü ile Sarp Hayvancılık Yönetim Kurulu Başkanı Cüneyt Özgümüş tarafından karşılanmıştı. Konuk devlet başkanı, karşılama töreninde sunulan zeybek oyunu gösterisini, Muammer Ağım’ın elini tutarak izlemişti.

Cotam Enterprise düveleri Sarp Hayvancılık aracılığıyla Türkmenistan’a ithal eden şirket.

Sarp Hayvancılığa Cüneyt Özgümüş ile Meral Ece Özgümüş yüzde 50-50 ortaklar. İhracatı yapan Sarp Hayvancılığın kurucu ortağı Meral Ece Özgümüş, Muammer Ağım’ın torunu. İhracat nedeniyle İzmir’de düzenlenen törende Cotam Enterprise temsilcisi olarak yer alan Seda Gengörü ise Meral Ece Özgümüş’ün annesi ve Muammer Ağım’ın büyük kızı.

TÜRKMEN LİDERDEN AĞIM’A: ‘BABAM GİBİSİN’

Türkmenistan’da en önemli ihaleleri alan işadamı Muammer Ağım’ın şirketi Cotam Enterprise en son 500 milyon dolarlık Türkmenistan’ın sağlık sistemini online sisteme taşıma ihalesini almıştı. Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhamedov, geçtiğimiz yıl İstanbul’da katıldığı Türk-Türkmen İş Forumu’nda Cotam Yönetim Kurulu Başkanı Muammer Ağım’a hitaben, “Bağımsızlığımızdan bu yana ülkemizde iş yapıyorsun. Artık babam gibisin.” demişti. Berdimuhamedov, “Babam gibisin” dediği Ağım’ın başarılı çalışmalarından duyduğu memnuniyeti her fırsatta dile getiriyor.

Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov, Muammer Ağım ve kızı Seda Gengörü´ye çok güveniyor ve onları güvenilir iş ortağı olarak görüyor. Bunu her fırsatta dile getiren Berdimuhamedov, Muammer Ağım’ın iş yaşamında 60. yılını kutladığı Çırağan Sarayı’ndaki iftar programına Ankara Büyükelçisi aracılığıyla kutlama mesajı göndererek Ağım’a çok değerli Türkmen Halısı hediye etmişti. Berdimuhamedov, Muammer Ağım ve kızı Seda Gengörü’yü Türkmenistan’a yaptıkları hizmetlerden dolayı Üstün Hizmet Madalyasıyla da ödüllendirdi.

TÜRKMENİSTAN’DA HAYVANCILIK

Türkmenistan’da hayvancılık ekonomide önemli bir yer tutmaya başladı. Türkmenistan’da hayvan yetiştiriciliğinin gelişmesini destekleyici bir sanayinin olmaması ve karma yem açığı sektörü olumsuz yönde etkilediği biliniyor. Bu nedenle ülkede kapsamlı yatırımlara ihtiyaç duyuluyor.

Koyun ve sığır yetiştiriciliğinin özel bir öneminin bulunduğu ülkede sığırların bakım ve beslenme noksanlıkları yüzünden hem devlet çiftliklerinde, hem de halk elinde düşük verimli oldukları görülmektedir. Ülkedeki koyunların çoğu karakul koyunu türündendir. Bunların derileri aynı zamanda astragan kürkü olarak kullanıldığı için çok kıymetlidir. Türkmenistan’da devlete ait küçükbaş hayvanlar, yavrularının yüzde 50’si karşılığında çobanlara kiraya verilmekte ve bu suretle hayvancılıkta özel sektörün oluşması teşvik ediliyor.

2003 yılında Türkmenistan’da bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek ve hayvan sayısını artırmak amacıyla, büyük ve küçükbaş hayvanların ülkeye giriş-çıkış ve transit geçişleri yasaklanmıştı. Türkiye’den inek ithal edilmeye başlanması bu yasağın Türkiye için kalktığını gösteriyor. Son yıllarda ülkede hayvancılık yatırımlarında gözle görülür bir artış dikkat çekmektedir. Bunlardan biri de Cotam şirketi tarafından Daşoğuz eyaletinde kurulan dev hayvancılık kompleksidir.

DÜVELER DAŞOĞUZ’DAKİ DEVLET ÇİFTLİĞİNE

Türkmenistan devletinin Daşoğuz’da hayvancılık kompleksi kurma kararı alması üzerine, Cotam şirketinin sahibi işadamı Muammer Ağım geçen yıl Türkmenistan Devlet Başkanı Berdimuhamedov’u ziyaret ederek Daşoğuz vilayetindeki hayvancılık kompleksi ihalesine katılmak istediklerini söylemişti. Kısa bir süre sonra Daşoğuz vilayetindeki Türkmenistan’ın ilk modern hayvancılık kompleksi işiyle ilgili Bakanlar Kurulu kararı Berdimuhamedov tarafından imzalanarak Cotam şirketine verildi.

Türkiye’nin ilk damızlık düve ihracatının öyküsü de işte burada başladı. Muammer Ağım, Daşoğuz’daki hayvancılık kompleksi inşaatına başlarken, tesise sağlanacak 6 bin damızlık gebe düve temin etme işini de torunu Meral Ece Özgümüş’ün ortağı olduğu Sarp Hayvancılığa havale etti. Sarp Hayvancılık İzmir Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği’nin Tire’deki yetiştirme çiftliğinden temin ettiği düveleri Türkmenistan’a göndermeye başladı.

TÜRKİYE NASIL İHRACATÇI OLDU?

İnek ithal eden Türkiye, nasıl oldu da inek ihraç eden ülke oldu?

Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, Dünya Gazetesi’ndeki köşesinde bu sorunun cevabını aradı. İşte Yıldırım’ın yazısından çarpıcı birkaç bölüm:

“Sayın Mehdi Eker ihracata başlamanın da heyecanı ile, “Rabbim bu günleri gösterdi, hayvan ithal ederken ihracatçı olduk” diyor. Bu sözleri duyanlar zannedecek ki, artık hayvan ithal etmiyoruz, sadece ihraç ediyoruz. Oysa gerçek öyle değil. Hükümetin açıkladığı 2014 Programında yer aldı. Türkiye’nin 2010 yılından bu yana yaptığı damızlık düve (inek) ithalatı 174 bin 501 baş.

Hükümet Programı’ndaki bu çarpıcı rakamlardan yani ithalattan ayrıca övgüyle bahsediliyor. İthalatın yararı anlatılıyor.

Türkiye 2010′dan bu yana 174 bin 501 damızlık hayvan ithal ederken bu yılın ilk 8 ayında 21 bin 933 baş damızlık hayvan ithal etmiş. Bu yılın sonuna kadar ihraç edilmesi düşünülen damızlık inek sayısı sadece 250. Dolayısıyla “Damızlık ithal eden ülkeyken ihracatçı ülke olduk” deyimi gerçeği yansıtmıyor.

Ancak bu sembolik ihracattan çıkarılacak önemli dersler var.

1- Türkiye’de hayvan ıslahı ve bu ıslahı yapacak birlikler, üreticiler desteklendiğinde gerçekten de hayvan ithal eden değil ihraç eden ülke olabilir. Yapılan ihracat bunun kanıtıdır.

2-”Damızlık bulamıyoruz” diyerek ithalata yönlendirenler, yerli üretici desteklenirse iç piyasadan damızlık ihtiyacı karşılanabilir.

3- İthalatçı politikadan vazgeçilerek yerli üretim, ırk ıslah çalışmaları planlı bir şekilde sürdürülürse Türkiye’nin milyonlarca doları dışarıya gitmemiş olur.

4- İhracatın önü açılırsa süt inekleri kesimden kurtulur. İhracatla birlikte damızlık fiyatı yükselirse üretici buradan para kazanabilir.