Sütçülükte Amerikan rüyası mümkün mü?

Türkiye’de 5,6 milyon inek yılda 17 milyon ton süt verirken, Amerika 9,2 milyon inekten 93 milyon ton süt sağılıyor.Amerika’da inek başına yıllık süt verimi 10 ton, Türkiye’de ise3 ton, yağ ve protein oranları arasındaki fark da cabası.Geçtiğimiz ay ABD’de süt çiftliklerini gezme fırsatı buldum. Issız bucaksız verimli ovaları olan Amerika, tarım ürünleri ihracatında dünya şampiyonu olan bir ülke. Bu gezi, Amerika ile Türkiye arasında süt verimindeki bu farkın sebeplerini yerinde görmek için iyi bir fırsat oldu.

Amerika ile Türkiye arasındaki süt verimi farkını her iki ülkede de benzer özelliklerdeki çiftlikler arasında kıyasladığımızda da ciddi bir verim farkı sözkonusu. Amerika’da iyi çiftliklerin süt ortalaması 12-13 tonlara çıkarken, Türkiye’nin en iyi çiftlikleri Amerika’nın genel ortalamasının bile çok altında kalıyor. Evet, bizde enerji ve yem maliyetleri çok yüksek. Ama maliyetlerin yüksek olması verimliliten ziyade kârlılığı etkileyen bir faktör. Amerika’dan inek alıp, o ineğe aynı şekilde bakan Türkiye’deki çiftlikler aynı verimliliğe burada niye ulaşamıyor. Asıl bu soruya cevap bulmak gerekiyor.

Amerika ile Türkiye arasında hayvan yetiştiriciliği sistemi açısından büyük bir fark göze çarpmıyor. Bizdeki modern çiftliklerde olduğu gibi hayvanların yemlenmesi, bakımı, sağımı aynı şekilde yapılıyor. Hatta Türkiye’deki çiftlikler daha yeni olduğu için bizde kullanılan ekipman teknolojisi daha yeni.

Bizdeki çiftlik sahiplerinin ve yöneticilerinin buna kafa yorması lazım. Ben bu farkın bilgi, tecrübe, yaklaşım, iş yapma biçimi, bakış açısı gibi daha çok “kültürel” nedenlerden kaynaklandığına kanaat getirdim. Aynı malzemeyle yemek yapan aşçılar nasıl aynı lezzeti yakalayamıyorsa, bu iş de böyle.

Toplumuna zenginlik ve maddi refah kazandıran süt sığırcılığı Amerika’da ekonomik bir faaliyet, ticari ve edüstriyel bir iş koludur. Amerika’nın ekonomi tarihinde sığırcılık zenginliğin kaynaklarından biri olarak kabul ediliyor. Bu işi yapanlar kuşaklar boyunca hayvancılıktan iyi para kazanmışlar ve kazanmaya devam ediyorlar. Hayvancılığa bakış farkının bir boyutu bu.

Bir başka boyutu ise verimli süt ineği ırkı olan Holstein Amerika’ya 150 yıl önce Avrupa’dan gemilerle getirilmiş. 150 yıldır daha çok süt almak için çeşitli ıslah programları uygulayarak bugünkü verimli ırka ulaşmışlar. Bu işin arkasında 150 yıllık kültür ve tecrübe oluşmuş. Ülkemizde hayvancılık 10-15 yıldır ciddiyetle ele alınan, yatırım yapılan bir alan. Amerika’nın 150 yılda geldiği noktaya daha hızlı gelmenin yolu, bu alanda oluşturacağımız kültür ve tecrübeden geçiyor.

Amerika’da sütçülük yapanlara rehberlik eden çok sayıda dergi var, en yenisi 50 yıllık. En köklü sütçülük dergisi olan Hoard’s Dairyman dergisi 1885’te başladığı yayın hayatına 140 yıldır devam ediyor. Türkiye’nin yayın hayatına devam eden ilk sütçülük dergisi Süt Dünyası ise ancak 10 yıldır yayında. Bu sorunun bir cevabı da burada.

Amerika’nın sığır çobanlarını “kovboy filmi” olarak izliyoruz. Sığır çobanlığı nasıl da kahramanlaştırılıyor, bizdeki “sığır çobanı” kavramının hayattaki ve zihinlerdeki karşılığı, bu işte ne kadar geride olduğumuzu anlatmak için yeterli olursanırım. Hayvancılık işi yapan çobanlar ne zaman bizde de birdeğer olarak görülür, Amerika’nın süt verimini ancak o zamanyakalaybilirz.

Verimli tarım arazilerine sahip olan Amerika’da yem ucuz.Çiftlikler kaba yemi ve karma yem için ihtiyaç duyduğuhammaddeyi kendi üretiyor. Bizim gibi fabrikadan hazır yemalmıyorlar, zaten Amerika’da Türkiye’deki gibi yem fabrikalarıda yok. Kullandığı makine ve ekipman, mazot ve su ucuz. Enpahalı olan şey emek olduğundan koca çiftliklerde az sayıdapersonelle işler yürütüyor.

“Amerika’ya gitmelisin, süt hayvancılığının orada nasılyapıldığını bizzat görmelisin, Süt Dünyası için bunu çokönemsiyorum” diyerek beni teşvik eden ve bu geziyi organizeeden Uluova Süt Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet AkifHut’a, özverili çabaları için buradan teşekkür etmek istiyorum.Royal Atlantic Holdings’in Yönetici Ortağı Murat Berk’e demisafirperverliği için ayrıca teşekkür ederim.

Gelecek sayılarda da “Sütçülükte Amerikan rüyası mümkün mü”? sorusuna cevap aramayı sürüdüreceğiz.

TABLO 1: ABD’DE BÜYÜK ÇİFTLİK SAYISI HIZLA ARTIYOR

TABLO 2: ABD’DE TAM YAĞLI SÜT FİYATI

TABLO 3: ABD’DE 1 KİLO İNEK SÜTÜNÜN MALİYETİ (EYLÜL 2015)

Yazının devamı ve tablolar için http://www.dergi.sutdunyasi.com/edergi/sayi58/#p=10