Laboratuvar ile kalite kontrol altında

190 ton çiğ sütü üreticiden toplayarak ekonomiye kazandıran Gönen Süt Üreticileri Birliği, yakaladığı başarı ile Türkiye’nin öncü üretici örgütlerinden biri oldu. İlçede üretilen sütü bünyesindeki 103 toplama merkezi aracılığıyla soğuk zincirde toplayan birlik, ilçede süt kalitesini artırmak için kapsamlı bir laboratuvar kurdu. Gönen Süt Üreticileri Birliğinin kalite öyküsünü Yönetim Kurulu Başkanı Yüksel Sarık’ın anlatımıyla sunuyoruz.

2006 yılında kurulduğundan bu yana Türkiye’nin örnek birliklerden olan Gönen Süt Üreticileri Birliği bölgesinde hayvancılığı daha ileri noktalara taşımak için çaba gösteriyor. Birliğin kooperatifler ve çiftlikler haricinde 1.500 üyesi bulunuyor. Üyeleri arasında 55 Tarımsal Kalkınma Kooperatifi ile 2 Üretim ve Pazarlama Kooperatifi de yer alıyor.

Günlük 190 ton çiğ sütü üreticiden toplayıp pazarlayan birlik, sağım makinalarının hijyeni ve kullanımı ile ilgili eğitim seminerleri, köylerde hastalıklara karşı mücadele, süt toplama merkezlerinin ve ahırların dezenfeksiyonu gibi konularda üyelerine her türlü desteği veriyor. Birliğin ahır malzemeleri ve hayvan yemlerinin satışının yapıldığı bir de iktisadi işletmesi bulunuyor.

GÖNEN’DE ÜRETİLEN TÜM SÜTLER SOĞUK ZİNCİRDE

Gönen’de aktif olarak kullanılan 103 süt toplama merkezinin tamamında süt soğutma sistemi bulunuyor, 1 süt toplama merkezinde soğutma sistemi yanında toplu sağım ünitesi yer alıyor. İlçede üretilen sütü 8’i Gönen’den (Teksüt, Gönenli Süt, Kartal Süt, Akbıyık Süt, Tınaztepe Süt, Kazancı Süt, Tokgün Süt ve Zeytinciler Gıda), 2’si Gönen dışından (Tahsildaroğlu ve Edinler Süt) toplamda 10 firma alıyor.

Bölgede sütün kullanımını arttırmak, çocuklara ve gençlere sütü sevdirmek amacıyla “Sıcak Süt Çeşmesi” projesini hayata geçiren Gönen Süt Üreticileri Birliği, bu amaçla özel günlerde çeşitli etkinlikler düzenliyor.

Üretici Birliği, ilçede üretilen sütün miktarını ve kalitesini arttırmak amacıyla Süt Kimya ve Mikrobiyoloji Laboratuvarı kurdu. Laboratuvarda birlik üyesi olan çiftçilere ücretsiz hizmet veriliyor. Gönen’de üretilen sütün kalitesi laboratuvar sayesinde sürekli kontrol altında tutuluyor.

Birliğin laboratuvarında ilçedeki 103 süt toplama merkezinde toplanan sütlerin tank bazında; donma noktası tayini, yağ tayini, kuru madde tayini, antibiyotik kalıntı testi, somatik hücre sayısı, CMT (California Mastitis Testi), gram boyama, pH, antibiyogram ve alkol testi analizleri yapılıyor. Laboratuvar sayesinde hayvan hastalıkları erkenden teşhis edilebiliyor ve hastalık kronikleşmeden hayvanların tedavileri yapılabiliyor.

Gönen Süt Üreticileri Birliği, ilçede yılda iki defa gerçekleştirdiği köy turları ile süt toplama merkezlerinden aldığı çiğ süt numunelerinin kimyasal ve mikrobiyolojik analizlerini yapıyor. Ayrıca süt üreticisine her türlü laboratuvar desteği sağlayarak destek veriyor. Birlik Yönetim Kurulu Başkanı Yüksel Sarık, Gönen’de çiğ süt kalitesini arttırmak için planlı çalışmalar yaptıklarını anlatıyor.

SOMATİK HÜCRE SAYISINI AZALTMAK İÇİN EĞİTİMLER VERİLİYOR

Gönen Süt Üreticileri Birliği çiğ sütte kalite standardını ve başarıyı özellikle somatik hücre sayısının azaltılmasına yönelik çalışmalar yaparak yakaladı. Üyelerini somatik hücre sayısı konusunda bilinçlendirmek amacıyla sağım hijyeni, dam temizliği ve dezenfektan kullanımı gibi konularda eğitim ve seminerler veriliyor.

Bu çalışmalar sonucunda Gönen’de üretilen çiğ sütün kalite standardı -yağ ve kuru madde değerleri bakımından- Türk Gıda Kodeksi’nde istenen değerlere ulaştı. Özellikle birlik üyesi çiftliklerde üretilen sütler yağ oranı ve somatik hücre sayısı bakımından oldukça yüksek kalitede. Protein ve kuru madde değerleri bakımından da standartların üzerinde kalite değerlerine sahip.

Birlik 103 süt toplama merkezinde kabul sırasında çiğ sütü öncelikle pH, alkol ve antibiyotik testine tabi tutuyor. Birlik laboratuvarında müstahsil veya müşterilerin analiz amaçlı getirdiği sütlerin dışında, Numune Alma Sorumlusunun köy turlarında aldığı örnekler analize tabi tutuluyor.

Numuneler, etiket kontrolü yapıldıktan hem alan kişinin, hem de kabul sorumlusunun imzası ile laboratuvara kabul ediliyor. Numunelerin kabulünde nakliye esnasında ortam sıcaklığının 1-10 °C arasında tutulup tutulmadığı, miktarının analiz için yeterli olup olmadığı, istenilen analiz için numune kabının uygunluğu ve kaplarda akma olup olmadığı kontrol ediliyor. Numuneler uygun kriterlere sahip değilse kabul edilmeyerek müşteriden veya numune alma sorumlusundan tekrar numune alması isteniyor.

LABORATUVARDAN ÜYE ÜRETİCİLER ÜCRETSİZ YARARLANIYOR

Süt Analiz Laboratuvarı; Numune Kabul, Kimya Laboratuvarı ve Mikrobiyoloji Laboratuvarı olmak üzere üç bölümden oluşuyor. Birlik üyeleri laboratuvar hizmetlerinden ücretsiz yararlanıyor. Üye olmayanlara ise (kâr amacı gütmeksizin) sadece sarf malzeme bedeline karşılık gelen uygun bir fiyata analiz hizmeti veriliyor.

Laboratuvar her yıl düzenli olarak ISO 9001:2015 Kalite Yönetim Sistemi, OHSAS 18001:2007 İş Sağlğı ve Güvenliği Yönetim Sistemi, İyi Laboratuvar Uygulamaları (İLU) belgelerini yeniliyor. Çiğ süt kalitesine göre ceza ve prim uygulamasını sütü alan firmalar yapıyor. Ancak üreticiye yönelik cezai işlemlerin sadece alıcı firmanın laboratuvar sonucuna göre uygulanmasına müsaade edilmiyor. Çiğ sütün kalite değerleri Birlik laboratuvarında teyit edildikten sonra cezaya izin veriliyor.

TOPLAM KURU MADDE ORANI İKİ YILDA YÜZDE 6 ARTTI

Kalite Öykülerini süt analiz cihazları pazarında dünya lideri FOSS’un Türkiye Temsilcisi Tekafos desteğiyle hazırlıyoruz. Gönen Süt Birliği laboratuvarında Tekafos tarafından tedarik edilen FOSS Milkoscan Mars ve BacSomatic cihazları bulunuyor. Milkoscan Mars ile yağ, protein, laktoz, toplam kuru madde ve tağşiş analizi yapılırken TANAP (Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı) Projesi kapsamında alınan BacSomatic cihazı ile de bakteri, toplam canlı ve somatik hücre sayımı yapılıyor.

Üretici ve sanayici arasında köprü işlevi gören Birlik, ilçedeki sütün tamamını soğuk zincirde toplayarak muhafaza ediyor. FOSS’tan alınan Bacsomatic ve Mars cihazları sayesinde Birlik, süt kalitesini arttırmak için yılda iki kez yapılan köy turlarının sayısını artırdı. İlaveten günlük analiz edilen numune sayısı ve analiz hızı da arttı. Sütün başkenti olarak anılan Gönen’de birliğin 98 mahallede yaklaşık bin 1.500 üyesi bulunuyor. Her mahallede süt toplama merkezi, süt toplama merkezlerinin hepsinde soğutma tankı ve jeneratör sistemi bulunuyor.

TSE standartlarına göre, çiğ inek sütü en az yüzde 12,60 toplam kuru madde ve yüzde 3,50 yağ oranında; somatik hücre sayısı ise en çok 500 bin olmalı. Gönen’de 2017’de ortalama toplam kuru madde oranı yüzde 11,8 iken bu oran 2019’da ortalama 12,49 oranına yükseldi. 2017 yılında ortalama 3,95 oranında olan yağ oranı ise 2019’da aynı değeri korudu. 2017’de 1,71 milyon olan somatik hücre sayısı ise 2019’da 900 bine düştü.