Süt ürünleri ithalatı ve Amerika

Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye’nin bazı ürünlere karşılıklı yaptırım uyguladığı bir dönemde ABD’den Türkiye’ye yapılacak süt ürünleri ihracatının önü açıldı. Üç yıldır sertifika sorunları nedeniyle ABD’den Türkiye’ye yapılan ihracat durma noktasına gelmişti. Sertifika sorununun çözülmesiyle Amerika Türkiye’ye süt ürünleri ihracatına yeniden başlıyor.

Türkiye’nin son 10 yılda ABD’den en çok ithal ettiği süt ürünlerinin başında tereyağ, krema ve laktoz/laktoz şurubu geliyor. Özellikle 2013 ve 2014 yıllarında tereyağında yıllık 25 milyon dolara yakın bir ithalat gerçekleştirildi. Grafik-1’de görüldüğü gibi son üç yılda süt ürünleri ithalatı durma noktasına gelmiş ve 2017’de neredeyse sıfırlanmış.

‘Türkiye pazarı süt ürünleri ihracatı için yeniden açıldı’ isimli ABD Tarım Bakanlığı (USDA) raporunda inek, koyun, keçi ve manda sütünden üretilen ürünlerin sağlık sertifikası meselesinin çözümüyle birlikte yeniden Türkiye pazarına satılabileceği aktarılıyor. Raporda Türkiye’nin büyük bir süt üreticisi olduğu, ancak her yıl yaklaşık 213 milyon dolar değerinde süt ürününü ithal ettiği kaydediliyor.

ABD Tarım Bakanlığı Raporu’na göre, ABD’den süt ürünleri ithalatı sağlık sertifikasındaki anlaşmazlık nedeniyle Nisan 2016’da durdurulmuştu. Sertifikanın süresi aslında 2014’te sona erdi ancak o dönemden bu yana Türk makamlarının süre uzatımı nedeniyle müzakerelere devam edildi. ABD’den ithal edilen süt ürünleri, 2015 yılında kısa dönemli belirsizlik nedeniyle yavaşladı. 2017’de ise müzakereler devam ederken sadece ilaç amaçlı olarak laktoz ithalatı yapıldı.

Tarım Bakanlığından haberlere tepki Tarım ve Orman Bakanlığı süt ithalatı ile ilgili yapılan haberlere ilişkin bir açıklama yayınlayarak yapılacak ithalatın yeni bir durummuş gibi maksatlı şekilde sunulduğu belirtildi. Uzun zamandır ABD’den süt ürünleri ithalatı gerçekleştirildiği kaydedilen açıklamada, son 3 yıldır gümrük vergilerinin yüzde 140-180 oranları arasında değiştiği belirtildi (Gümrük tarifesine göre bu oran yüzde 6 ile 180 arasında değişiyor – İ.G.).

Bakanlık açıklamasında şu ifadelere yer verildi: “Buna rağmen sanki daha önce ithalat yapılmıyormuş da söz konusu sertifika düzenlemesinden sonra yapılacakmış algısı oluşturulması bahse konu haberin, spot kısmında atıf yapılan ‘Türkiye ile Amerika ilişkilerinin en gergin dönemlerinden birisini yaşarken, karşılıklı ekonomik yaptırımlar uygulanırken bu ülkeden Türkiye’ye süt ürünleri ithalatının önü açıldı’ şeklindeki ifadelerin farklı bir maksatla kaleme alındığını göstermektedir.”

ABD Tarım Bakanlığının konuya ilişkin raporunda, ABD’nin Türkiye süt ürünleri piyasasını yeniden açmak için yıllarca süren müzakereler yürüttüğü belirtilerek 31 Temmuz 2018 tarihi itibariyle sorunun çözüldüğü ve Türkiye’ye ihracatın başlayacağı ifade edildi.

Sağlık sertifikası ile ithalat başladı Amerika’nın ve Türkiye’nin bazı ürünlere yönelik vergi artışı ile karşılıklı yaptırım uyguladığı bir dönemde ABD’den Türkiye’ye yapılacak süt ürünleri ihracatının önünün açılması dikkat çekti. ABD Tarım Bakanlığı Raporunda ise, 3 yıldan bu yana süt ürünlerinde Türkiye ile ABD arasında sağlık sertifikası sorunu nedeniyle ihracatın yapılamadığı ve yeni bir sertifika ile sorunun aşıldığı vurgulandı.

‘Türkiye pazarı süt ürünleri ihracatı için yeniden açıldı’ adlı raporda özetle şu bilgilere yer verildi: “Yeni bir sertifika üzerinde anlaşmaya varıldı. 31 Temmuz 2018 itibariyle piyasa artık süt ürünlerine açıldı. ABD’den inek, koyun, keçi ve manda sütünden yapılan insan tüketimine yönelik ürünler Türkiye’ye ihraç edilecek.”

213 milyon dolarlık süt ürünü ithalatı

Türkiye’nin büyük bir süt üreticisi olduğu, ancak her yıl yaklaşık 213 milyon dolar değerinde süt ürünleri ithal ettiği belirtilen raporda, ithal edilen ürünler arasında peynir, tereyağı, bebek maması ve laktoz gibi özel ürünlerin olduğu ifade ediliyor. Raporda, sağlık sertifikası süresi dolmadan önce, Türkiye’nin ABD’den süt ürünleri ithalatının 2014’te 24,2 milyon dolara ulaştığı, bunun büyük bölümünü tereyağı olduğu anlatılıyor.

Rapora göre, ABD’den süt ürünleri ithalatı Nisan 2016’da durdu. Ancak sağlık sertifikasının süresi 2014’te sona erdiği için o dönemden bu yana müzakereler devam etti. 2016’ya kadar ise Türk Hükümetinin süre uzatımı nedeniyle ithalat devam etti. ABD’den ithal edilen süt ürünleri, 2015 yılında kısa dönemli belirsizlik nedeniyle yavaşladı. Müzakereler devam ederken sadece ilaç amaçlı olarak laktoz ithalatı yapıldı.

Grafik-1: Türkiye’nin yıllara göre ABD’den en çok ithal ettiği süt ürünleri

Türkiye pazarı Amerikan ürünlerine açıldı

31 Mart 2016 tarihinde, bir önceki sertifikanın kullanılmasına izin verilmeyerek ABD’den Türkiye’ye yapılan süt ürünleri ihracatı, yeni bir sertifika için görüşmeler devam ederken durduruldu. Nisan 2016’dan itibaren ABD’den Türkiye’ye sadece farmasötik (ilaç) amaçlı laktoz ithal edildi.

Türkiye önemli bir süt ürünleri üreticisi olmasına rağmen, ABD Tarım Bakanlığı raporuna göre; 2017 yılında bir önceki yıldan yüzde 12 daha az olmak üzere toplamda 41 bin ton süt ürünleri ithal etti. Türkiye’nin En önemli ithal süt ürünleri ise tereyağı, peynir ve bebek mamulleri oldu.

Türkiye aynı rapora göre, 2017 yılında, bir önceki yıla göre yüzde 8 artışla ve çoğunlukla Irak, Suudi Arabistan ve Katar’a olmak üzere, 72 bin ton (139 milyon dolar değerinde) süt ürünleri ihraç etti. En çok ihraç edilen ürünler (HS 0401, 0402 ve 0406 kodlu) süt, krema ve peynir gibi ürünler oldu.

Türkiye’nin süt ürünleri ithalatında uyguladığı gümrük tarifeleri yüzde 0 ile 180 arasında değişiyor. 2018 yılında uygulanan gümrük tarifeler için yandaki tabloya (Tablo-2) bakabilirsiniz.

Grafik-2. Türkiye’nin ABD’den Tereyağı İthalatı (Ton)

Tablo 1. Türkiye’ye En Çok Süt Ürünleri İhraç Eden Ülkeleri (Ton)

Tablo 2. Türkiye’nin En Çok İthal Ettiği Süt Ürünleri İçin Uygulanan Gümrük Tarife Oranları (2018)

Grafik ve tablolar için bakınız Süt Dünyası Sayı 70