İsrafı durdur gıdanı koru

Dünya, 7 milyarı aşan nüfusunu kıt kaynaklarıyla doyurmakta yetersiz kalıyor. 1 milyarı aşan insan açlık sınırında yaşarken, dünyada üretilen gıdanın üçte birinin sofralara bile ulaşamadan çöpe gitmesi, üzerinde düşünülmesi gereken bir tabloyu da ortaya koyuyor.

Gıda israfının başlıca sebeplerinden biri olan yetersiz ambalajlama gerçeği konusunda harekete geçen EUPC Avrupa Plastik Üreticileri Birliği, “Gıdanı Koru” projesini başlattı. Her yıl milyonlarca ton gıdanın çöpe gittiği ülkemizde de benzer önlemlerin uygulamaya geçirilmesi için çalışmalara başlanacak. Avrupa Birliği’nde 79 milyon insan fakirlik sınırının altında yaşıyor, 16 milyonu ise yardım kuruluşlarının gıda yardımıyla hayatını sürdürüyor. Avrupa’daki evlerde, süpermarketlerde, restoran ve tedarik zincirleri içinde tüketilebilir gıdanın yüzde 50’si israf ediliyor. Avrupa Parlamentosu, bu sorunla başa çıkmak için 2025 yılına kadar gıda israfını yarı yarıya azaltma hedefi koyarak 2014 yılını, “Avrupa Gıda İsrafına Karşı Aksiyon Yılı” ilan etti.

Avrupa merkezli 51 plastik derneğinin çatı örgütü olan EUPC Avrupa Plastik Üreticileri Birliği’nin bu doğrultuda başlattığı, “Gıdanı Koru” projesinin başında ise EUPC İcra Kurulu Üyesi Yavuz Eroğlu bulunuyor. Eroğlu, EUPC’nin AB üyesi olmayan bir ülkeden yönetime seçilen ilk Türk üyesi. Avrupalı plastik üreticileri, atılacak bazı adımlar sayesinde milyonlarca ton gıdanın korunarak ve ihtiyaç sahiplerine ulaşmasını sağlamayı hedefliyor.

EUPC, 50 binden fazla plastik üreticisini temsil ediyor. Yıllık 280 milyar Euro’luk ciro yapan ve 1 milyon 600 bin kişinin çalıştığı Avrupa plastik endüstrisinin adeta “sesi” olan EUPC, Avrupa Birliği Parlamentosu’nda plastikle ilgili kararların alınmasında etkin rol üstleniyor. Örgüt, Avrupa Birliği’nde çevre ve yeni düzenlemeler başta olmak üzere sektörü ilgilendiren tüm konularda söz hakkına sahip. EUPC, tarihinde bir ilke imza atarak, AB üyesi olmayan bir ülkeden birini, Türk plastik sektöründe pek çok sivil toplum örgütünde yönetici olarak görev yapan SEM Plastik’in Genel Müdürü Yavuz Eroğlu’nu, İcra Kurulu Üyeliği’ne getirdi. Eroğlu, Ambalaj Grubu projelerinden sorumlu olacak.

Proje kapsamında yapılan çalışmalar konusunda bilgi veren EUPC İcra Kurulu Üyesi Yavuz Eroğlu, gıdaların israfının altında yatan temel nedenleri ortaya koymakla işe başladıklarını ve bu doğrultuda adımlar attıklarını belirtti. Doğru ambalajlamanın gıdaları koruyarak tüketim ömürlerini uzattığına dikkat çeken Eroğlu, “Gıda israfı konusunda ne yazık ki, ülkemizdeki tablo Avrupa’dakinden farklı değil. Son verilere göre 12 milyon insanın yoksulluk sınırının altında yaşadığı Türkiye’de, her yıl 3,6 milyar liralık ekmeğin çöpe gitmesi, üretilen yaş sebze ve meyvedeki kaybın 16 milyar liraya ulaşması ciddi ve çözülmesi gereken bir sorundur. Ambalaj sektörü, her yıl 1,5 milyon ton taze sebze ve meyvenin çöpe değil, sofralara gitmesini sağlayabilir. Ülkemizde her gün 10 milyon ekmek israf ediliyor. Ekmeğin ambalajlanması, daha uzun süre saklanmasını sağlar.” diye konuştu.

Gıdaları doğru şekilde ambalajlayarak, kayıpları yarı yarıya azaltabileceğimizi vurgulayan Yavuz Eroğlu, Avrupa’da yürüttükleri Gıdanı Koru projesi kapsamında alınan önlemlerin Türkiye’de de uygulamaya geçmesini hedefl ediklerini, aşevleri ile okullarda çocuklara süt dağıtımı gibi geniş kapsamlı projelerde israfın artması nedeniyle yeni bir modele ihtiyaç duyulduğunu söyledi.

Gıdanı Koru projesiyle ne hedefleniyor?

Projeyle alınacak kolay uygulanabilir tedbirlerle gıda israfının önüne geçilebileceğine dikkat çekiliyor. Öneriler ve hedefler kısaca şöyle:

− Gıdaların üzerinde ‘son kullanma tarihi’ ile birlikte ‘son tüketim tarihi’ de yazılsın.

− Son kullanma tarihi yaklaşan gıdaların indirimli fi yatlarla ihtiyaç sahiplerine satılması sağlansın.

− Tüketicilerin ihtiyaçlarından fazla gıda satın almalarını önlemek için gıda ambalajları değişik ölçülerde ve gıdayı gerçekten koruyacak şekilde olsun.

− Özellikle kamu catering ihalelerinde, yerel gıda ürünleri kullanan ve kalan fazla yemekleri atmak yerine ihtiyaç sahiplerine ve gıda bankalarına ücretsiz veren firmalara öncelik tanınsın.

GIDA İSRAFININ ACI TABLOSU

− Dünyada üretilen gıdanın üçte biri yani 1,3 milyar ton gıdayı kaybediyor ya da israf ediyoruz.

− Her yıl zengin ülkelerdeki tüketiciler 222 milyon ton gıdayı tüketmiyor, çöpe atıyor. Tüm Sahra-Altı Afrika Kıtası’nın gıda üretimi ise sadece 230 milyon ton.

− Almanya’da Stutgart Üniversitesi’nin yaptığı bir araştırmaya göre;

Alman halkı yılda 11 milyon ton gıdayı çöpe atıyor. Yani bir Alman yıllık 235 Euro değerinde gıdayı hiç tüketmeden israf ediyor. Bu rakam dünyada 1,5 milyar insanın yıllık gelirine eşit.

− Her sene kayıp veya israf olan gıdanın miktarı, dünyada her yıl yetişen tahıl mahsulünün yarısından fazla (2009 ve 2010’da 2,3 milyar ton)

− Gıda kaybı ve israfı ciddi bir kaynak israfını da beraberinde getiriyor. Su, tarım arazisi, enerji, iş gücü ve sermaye boşa gidiyor, gereksiz sera gazı salınımı oluşuyor. Küresel ısınma ve iklim değişikliğine neden oluyor.

− Gelişmekte olan ülkelerde gıda israfı ve kaybı, Gıda Değer Zinciri’nin ilk halkalarında oluşuyor. Hasat alımındaki; fi nansal, yönetsel ve teknik yetersizlikler yanında depolama ve soğutma tesislerindeki yetersizlik göze çarpıyor. Oysa tedarik zincirinin çiftçilerin desteklenmesi ve altyapıya yatırımla, nakliye ve ambalaj kullanımının artırılmasıyla gıda kaybı azaltılabilir.

− Orta ve yüksek gelir seviyesine sahip ülkelerde, gıda genellikle tedarik zincirinin son halkalarında israf ediliyor. Endüstrileşmiş ülkelerde tüketicilerin davranışları gıda israfının başlıca sebebi.